علائم اختلال عاطفی فصلی چیست؛ علت و درمان اختلال عاطفی (Sad)

اختلال عاطفی فصلی (SAD) به نوعی از افسردگی گفته می شود که به تغییرات فصولی مربوط می باشد. اختلال SAD تقریباً هر ساله و در زمان های مشابهی شروع می شود و پایان می یابد. شروع علائم شما - اگر که شما هم مانند اکثریت افراد مبتلا به اختلال SAD هستید - از فصل پاییز می باشد و تقریباً تا فصل زمستان ادامه می یابد. این اختلال باعث تضعیف انرژی شما و ایجاد احساس بد خلقی در شما می شود.

علائم این اختلال اغلب به خودی خود در فصل بهار و تابستان از بین می روند. در موارد کمتر دیده شده، اختلال SAD در فصل بهار یا اوایل فصل تابستان باعث افسردگی می شود و در فصل پاییز یا زمستان از بین می رود. در این مطلب سلام دنیا، ما به تعریف اختلال عاطفی فصلی؛ علائم و علت اختلال عاطفی فصلی؛ درمان اختلال عاطفی فصلی (sad) و موارد پیشگیری از آن پرداخته ایم. با ما همراه باشید.

علائم اختلال عاطفی فصلی (افسردگی فصلی)

در بیشتر موارد، علائم اختلال عاطفی فصلی در اواخر فصل پاییز و یا اوایل فصل زمستان خود را نشان می دهد و در روزهای آفتابی فصل بهار و تابستان به تدریج از بین می رود (در این زمینه برخی از افراد با الگوهایی مخالف هم نیز وجود دارند). علائم این نوع از اختلال می تواند از خفیف شروع شده و با گذشتن روز ها (فصل) شدیدتر هم شوند.

حتما بخوانید: اختلال اضطراب فراگیر چیست

• داشتن احساس بی‌حالی، غمگینی و یا ناراحتی (تقریباً هر روزه و در اکثر اوقات روز) 
• از دست دادن علاقه خود نسبت به فعالیت هایی که زمانی از آن ها لذت می بردید
• داشتن انرژی  کم و حس سستی
• زیاد خوابیدن
• تجربه هوس کربوهیدرات
• پرخوری و افزایش وزن
• مشکل در تمرکز
• احساس ناامیدی، بی ارزشی و یا حس گناه
• داشتن افکاری نظیر عدم تمایل به زندگی

اختلال افسردگی فصلی پاییز و زمستان

علائم مخصوص به اختلال عاطفی فصلی در شروع زمستان 

نکته: گاهی اوقات این اختلال افسردگی زمستانی هم نیز نامیده می شود.

• زیاد خوابیدن
• تغییر در اشتها، به خصوص داشتن میل شدید به غذاهایی پر از کربوهیدرات
• افزایش وزن
• احساس خستگی و یا کم انرژی بودن

علائم مخصوص به اختلال عاطفی فصلی در شروع تابستان (اختلال عاطفی فصلی بهار و تابستان)

نکته: گاهی اوقات این اختلال افسردگی تابستانی هم نیز نامیده می شود.

• مشکل در خوابیدن (بی خوابی)

حتما بخوانید: برای رفع بی خوابی چه بخوریم

• داشتن اشتهایی ضعیف و کم
• کاهش وزن
• آشفتگی و یا اضطراب
• افزایش تحریک پذیری

تغییرات فصلی و اختلال دوقطبی

افراد مبتلا به اختلال دوقطبی در معرض خطر ابتلا بیشتری به اختلالات عاطفی فصلی می باشند. در برخی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، دوره های شیدایی می تواند به فصل های خاصی مرتبط باشد. به عنوان مثال، فصل بهار و تابستان می تواند علائم شیدایی و یا یک نوع کم شدت شیدایی (هیپومانیا)، اضطراب، بی قراری و تحریک پذیری را به همراه داشته باشد. این دسته از افراد همچنین می توانند در طول فصل پاییز و زمستان افسردگی را هم نیز تجربه کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

تجربه کردن بعضی از روزها با حسی از ناراحتی کاملاً نرمال و طبیعی می باشد. این گفته زمانی نقض می شود که شما برای اکثریت روزها حس غم و ناراحتی را تجربه کنید و نتوانید برای انجام فعالیت‌هایی که معمولاً از آن ها لذت می‌برید انگیزه کافی را پیدا کنید. اگر در کنار تجربه کردن این نوع از احساسات، الگوهای خواب و اشتهای شما هم نیز تغییر کرده باشد و برای تسکین، راحتی و یا آرامش خود به الکل روی آورده باشید و یا حتی افکاری از خودکشی داشته باشید، باید حتما به یک پزشک مراجعه بفرمایید.

علت اختلال عاطفی فصلی 

علل اختلال عاطفی فصلی هنوز هم نیز ناشناخته باقی مانده است.

• ساعت بیولوژیکی (ریتم شبانه روزی): کاهش سطح نور خورشید در فصل پاییز و زمستان می تواند باعث اختلال عاطفی فصلی آن هم در شروع فصل زمستان شود. کاهش نور خورشید می تواند باعث مختل شدن ساعت داخلی بدن و احساس افسردگی شود.

حتما بخوانید: قویترین داروی گیاهی و مکمل ضد افسردگی

• سطح سروتونین: کاهش سروتونین - یک ماده شیمیایی در مغز (انتقال‌دهنده عصبی) که بر خلق و خو تأثیر می‌گذارد - می تواند در به وجود آمدن اختلال SAD نقش مهمی داشته باشد. کاهش نور خورشید می تواند باعث کاهش سروتونین و افسردگی ناشی از آن شود.
• سطح ملاتونین: تغییر فصل به خودی خود می تواند تعادل سطح ملاتونین در بدن را که در الگوهای خواب و خلق و خوی نقش دارد را مختل کند.

عوامل خطر ساز در زمینه اختلال عاطفی فصلی 

اختلال عاطفی فصلی در زنان بیشتر از مردان تشخیص داده شده است و نیز در بزرگسالان بیشتر از افراد مسن رخ می دهد. عواملی که ممکن است خطر ابتلا به اختلال عاطفی فصلی را افزایش دهند عبارتند از:

• داشتن سابقه خانوادگی در زمینه اختلال عاطفی فصلی: افراد مبتلا به این اختلال دارای احتمال بیشتری برای داشتن خویشاوندان خونی مبتلا به اختلال SAD و یا شکل دیگری از افسردگی می باشند.
• ابتلا به افسردگی شدید یا اختلال دوقطبی: در صورت داشتن یکی از این شرایط، علائم افسردگی می تواند در این فصول بدتر هم نیز شود.
• زندگی کردن دور از خط استوا: این گونه به نظر می رسد که اختلال SAD در بین افرادی که در شمال و یا جنوب خط استوا زندگی می کنند، شایع تر است. دلیل این امر می تواند به دلیل کاهش نور خورشید در طول فصل زمستان و نیز روزهای طولانی تر در ماه های تابستان باشد.
• سطح پایین ویتامین D: زمانی که پوست شما در معرض نور خورشید قرار گیرد مقداری ویتامین D را در پوست تولید می کند. ویتامین D می تواند به افزایش فعالیت سروتونین در شما کمک کند. نور کم خورشید و دریافت نکردن ویتامین D کافی از غذاها و سایر منابع می تواند باعث کاهش سطح ویتامین D در بدن شما شود.

عوارض اختلال عاطفی فصلی 

حتماً علائم و نشانه های اختلال عاطفی فصلی را جدی بگیرید. در صورت عدم درمان، این علائم می توانند بدتر و حتی منجر به مشکلاتی جدی تر شوند. عوارض اختلال عاطفی فصلی شامل موارد زیر می شوند:

• کناره گیری اجتماعی

حتما بخوانید: اختلال شخصیت اجتنابی یا دوری گزینی

• مشکلات در مدرسه یا محل کار
• سوء مصرف مواد
• سایر اختلالات سلامت روان مانند اضطراب و یا اختلالات در خوردن
• افکار و یا داشتن رفتارهایی برای خودکشی

تشخیص اختلال عاطفی فصلی 

گاهی اوقات امکان تشخیص دادن اختلال عاطفی فصلی - حتی با یک ارزیابی کامل - برای ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی یا متخصص سلامت روان بسیار دشوار می شود، چرا که انواع دیگر افسردگی ها یا سایر بیماری های سلامت روان می‌توانند علائم مشابهی همانند این اختلال را از خود نشان دهند. برای کمک به تشخیص اختلال SAD، یک ارزیابی کامل به طور کلی شامل موارد زیر می شود.

1. تشخیص اختلال عاطفی فصلی: معاینه بدنی

ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما می تواند یک معاینه بدنی را انجام دهد و سوالاتی را در مورد سلامت کلی شما از شما بپرسد. در برخی از موارد، افسردگی نیز می تواند با یک بیماری جسمی زمینه ای در ارتباط باشد.

2. تشخیص اختلال عاطفی فصلی: ارزیابی روانشناختی

برای بررسی علائم افسردگی، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی و یا متخصص سلامت روان شما در مورد علائم، افکار، احساسات و الگوهای رفتاری شما از شما سؤال می پرسد. برای کمک به پاسخ به این سوالات شما می توانید پرسشنامه ای را در محل پر کنید.

3. تشخیص اختلال عاطفی فصلی: آزمایش و تست های آزمایشگاهی

به عنوان مثال، پزشک شما می تواند یک آزمایش خون به نام شمارش کامل خون (CBC) را تجویز کند و یا تیروئید شما را مورد بررسی قرار دهد تا از عملکرد صحیح آن اطمینان لازم را کسب کند.

درمان اختلال عاطفی فصلی 

درمان اختلال SAD می تواند شامل نور درمانی (فتوتراپی)، روان درمانی و دارو شود. شما نباید این نوع از اختلال احساسی سالانه را - صرفاً به عنوان یک مورد از winter blues یا یک فانک فصلی که باید به تنهایی از پس آن بربیایید - نادیده بگیرید. برای ثابت نگه داشتن حفظ روحیه و انگیزه خود در طول سال شما باید برخی از اقدامات حیاتی را بر روی خود اجرا کنید. اگر که مبتلا به اختلال دوقطبی هستید، به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی و متخصص سلامت روان خود حتماً اطلاع دهید. تجویز نور درمانی و یا داروهای ضد افسردگی می توانند به طور جدی باعث به وجود آمدن یک دوره شیدایی در شما شوند.

حتما بخوانید: نحوه مدیریت اختلال دو قطبی در هنگام بارداری

1. درمان اختلال عاطفی فصلی: نور درمانی

در نور درمانی که فتوتراپی هم نیز نامیده می شود، شما در فاصله چند فوتی از یک جعبه نور مخصوص می نشینید تا در اولین ساعت پس از بیدار شدن هر روزه در معرض نور شدید قرار بگیرید. نور درمانی از نور طبیعی بیرونی تقلید می کند و باعث تغییر در مواد شیمیایی مغزی مرتبط با خلق و خو در شما می شود.

نور درمانی یکی از اولین درمان ها برای اختلال SAD در شروع فصل پاییز محسوب می شود. به طور کلی در عرض چند روز تا چند هفته تحت این درمان قرار می گیرید. نور درمانی عوارض جانبی بسیار کمی را برای شخص به همراه دارد. تحقیقات در مورد نور درمانی بسیار محدود می باشند، اما خب به نظر می رسد که برای اکثر افراد در تسکین علائم اختلال SAD موثر واقع شده است.

قبل از خرید یک لایت باکس (جعبه نور)، با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود در مورد بهترین گزینه صحبت کنید و با انواع ویژگی ها و گزینه های موجود آشنا شوید. با این کار شما محصولی با کیفیتی بالا، ایمن و موثر را خریداری خواهید کرد. همچنین در مورد نحوه و زمان استفاده از جعبه نور هم از پزشک خود سوال بپرسید.

2. درمان اختلال عاطفی فصلی: روان درمانی

روان درمانی یا همان گفتار درمانی گزینه درمانی موجود دیگری برای درمان اختلال SAD می باشد. این درمان به عنوان درمان شناختی رفتاری هم نیز شناخته می شود.

3. درمان اختلال عاطفی فصلی: مصرف دارو

برخی از افراد مبتلا به اختلال SAD از درمان های ضد افسردگی سود خود را می برند، به خصوص اگر که علائم شدید باشند. داروی ضد افسردگی بوپروپیون (Wellbutrin XL، Aplenzin) می تواند به پیشگیری از افسردگی در افراد با سابقه اختلال SAD کمک کند. سایر داروهای ضد افسردگی نیز معمولاً می توانند برای درمان اختلال SAD مورد استفاده قرار گیرند.

ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما می تواند شروع به درمان شما با داروهای ضد افسردگی درست قبل از شروع علائم به طور معمول هر ساله کند. حتماً به خاطر داشته باشید که ممکن است چندین هفته طول بکشد تا شما متوجه فواید کامل یک داروی ضد افسردگی بر روی خود شوید.

4. درمان اختلال عاطفی فصلی: طب جایگزین

گاهی اوقات برخی از داروهای گیاهی، مکمل‌ها و یا تکنیک‌های ذهنی و بدنی می توانند برای کاهش علائم افسردگی مورد استفاده قرار بگیرند. داروهای گیاهی و مکمل‌های غذایی مانند داروها توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA)تحت نظارت قرار نمی گیرند، پس بنابراین شما همیشه نمی‌توانید از بی خطر بودن آنچه که دریافت می‌کنید و می خورید مطمئن باشید.

از آنجایی که برخی از مکمل‌های گیاهی و رژیمی می‌توانند با داروهای تجویزی تداخل داشته باشند، قبل از مصرف هر مکملی با پزشک و یا داروساز خود مشورت کنید. اگر به دنبال درمان های جایگزین و یا مکمل هستید، مطمئن شوید که خطرات و همچنین مزایای احتمالی آن را به درستی متوجه شده باشید. وقتی صحبت از افسردگی می شود، درمان های جایگزین، جایگزین مراقبت های پزشکی نمی شوند.

روش های سالم برای مقابله با اختلال عاطفی فصلی

• افکار و رفتارهای منفی را که می توانند حال شما را بدتر کنند را شناسایی کنید و سپس آن ها را تغییر دهید
• یاد بگیرید که چگونه استرس خود را مدیریت کنید
• رفتارهایی سالم همانند افزایش فعالیت بدنی و بهبود الگوهای خواب را برای خود به وجود آورید

شیوه زندگی و درمان های خانگی

• محیط زندگی خود را آفتابی و روشن تر کنید.
• پرده ها را کنار بکشید، شاخه های درخت را که جلوی نور خورشید را می گیرند کوتاه کنید و یا نورگیرهایی را به خانه خود اضافه کنید.
• در خانه یا محل کار خود به پنجره های روشن تر نزدیکتر بنشینید.
• بیرون بروید. پیاده روی طولانی مدت داشته باشید، ناهار را در یک پارک نزدیک به خانه بخورید و یا بر روی یک نیمکت بنشینید و آفتاب لازم را بگیرید.
• حتی در روزهای سرد و یا ابری هم نور در فضای باز می تواند به شما کمک کند (به خصوص اگر در مدت دو ساعت پس از بیدار شدن در صبح، مدتی را در بیرون از خانه بگذرانید).
• به طور منظم ورزش کنید. ورزش کردن و دیگر فعالیت های بدنی به کاهش استرس و اضطراب در شما کمک می کند. هر دوی این عوامل می توانند علائم اختلال SAD را افزایش دهند. تناسب اندام می تواند باعث شود احساس بهتری را نسبت به خودتان داشته باشید. این می تواند خود سطح خلق و خوی شما را بالا ببرد.

حتما بخوانید: درمان سریع استرس و اضطراب با 26 راهکار

• الگوهای خواب خود را تغییر ندهید. با شروع فصل پاییز-زمستان، چرت زدن و پرخوابی را کاهش دهید و یا حتی آن را از زندگی خود حذف کنید.

موارد پیشگیری در زمینه اختلال عاطفی فصلی

هیچ راه شناخته شده ای برای جلوگیری از به وجود آمدن اختلال عاطفی فصلی وجود ندارد. با این حال، اگر که اقدامات اولیه را برای مدیریت علائم خود انجام دهید، می توانید از بدتر شدن علائم در طول زمان جلوگیری کنید. وقتی که بتوانید زمان شروع این علائم را پیش بینی کنید امکان جلوگیری از تغییرات جدی در سطح خلق و خو، اشتها و انرژی شما هم بیشتر می شود. درمان این اختلال می تواند به جلوگیری از عوارض آن کمک کند. برخی از افراد شروع به درمان را درست قبل از پیدایش علائم در فصل پاییز و یا زمستان مفید می دانند. گاهی اوقات افراد به درمان مداوم برای جلوگیری از بازگشت علائم نیاز پیدا می کنند.

مدیریت کردن اختلال عاطفی فصلی 

• به برنامه درمانی خود پایبند باشید.
• برنامه درمانی خود را دنبال کنید و در زمان مقرر در جلسات درمانی خود شرکت کنید.
• مراقب خودتان باشید.
• به اندازه کافی بخوابید.
• در یک برنامه ورزشی و یا در شکل دیگری از فعالیت های بدنی شرکت کنید.
• انتخاب های سالمی را برای وعده های غذایی و میان وعده ها داشته باشید.
• برای تسکین و آرامش خود به الکل و یا مواد روی نیاورید.
• مدیریت کردن استرس خود را تمرین کنید و تکنیک هایی مثل تکنیک های آرام سازی مثل یوگا، تای چی و مدیتیشن را برای مدیریت بهتر استرس خود امتحان کنید. استرس مدیریت نشده می تواند منجر به افسردگی، پرخوری و یا سایر افکار و رفتارهای ناسالم شود.
• اجتماعی باشید. وقتی احساس ناراحتی می کنید، اجتماعی بودن سخت می شود. سعی کنید با افرادی که از بودن در کنار آنها لذت می برید ارتباط برقرار کنید. آن‌ها می‌توانند از شما حمایت کنند و شانه‌ای برای گریه کردن و یا خنده‌های مشترک برای شما باشند.
• در صورت امکان و داشتن اختلال SAD به تعطیلات در مکان‌های آفتابی و گرم در صورتی که اختلال SAD زمستانی دارید و یا به مکان‌های خنک‌تر اگر که اختلال SAD تابستانی دارید بروید.

سخن آخر

اختلال عاطفی فصلی (SAD) به نوعی از افسردگی گفته می شود که به تغییرات فصولی مربوط می باشد. اختلال SAD تقریباً هر ساله و در زمان های مشابهی شروع می شود و پایان می یابد. در این مطلب هر آنچه در باره اختلال عاطفی فصلی باید بدانید، از علائم و علت افسردگی فصلی گرفته تا روش تشخیص و درمان اختلال عاطفی (Sad) را برای شما بیان کردیم. امیدوارم برایتان مفید بوده باشد. می توانید این مطلب را با دوستان خود در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید.

مقالات مرتبط:

اختلال وسواس فکری عملی (OCD) چیست

پی تی اس دی (ptsd) چیست؛ علائم و درمان اختلال استرس پس از سانحه