سماق یکی از پرکاربرد ترین طعم دهنده های غذا در سراسر جهان است. که در ایران باستان آن را با نام سماک میشناخته اند و سماق معادل عربی آن است که امروزه بیشتر رواج دارد. سماق هم خانواده بادام هندی و انبه است و گیاه آن به شکل درختچه ایست با ارتفاع 3-4 متر و با گل های حنایی رنگ و میوه هایی خوشه ایی شکل با رنگ های قرمز و قهوه ایی که در مناطق کوهستانی و نیمه گرمسیر رشد می کند. لازم به ذکر است که طبع سماق سرد و خشک است.
از دیر باز سماق در آمریکا بسیار پر مصرف بوده است و بومیان آمریکا از این ادویه برای طعم دادن به خوراکی های خود از آن استفاده می کرده اند. معروف ترین نوع سماق، سماق سیسیلی است که در جنوب ایتالیا کشت می شود. در آسیا ایران بزرگترین مصرف کننده و صادر کننده سماق می باشد.
برای استفاده از سماق معمولا بعد از خشک شدن آن را می کوبند و به شکل پودر بر روی غذاها و سالادها و ... می ریزند.
این ادویه پرکاربرد دارای خواص بی شماری برای سلامتی بدن انسان است و البته مضراتی نیز دارد. در ادامه به بررسی خواص و مضرات سماق می پردازیم.
1- خواص ضد سرطانی سماق
به استناد آزمایش های انجام شده در آزمایشگاه های پیشرفته، سماق می تواند رشد سلول های سرطانی را به خوبی کنترل کند. این ادویه پر خاصیت توانسته است رشد سلول های سرطان روده ( HT-29 ) را متوقف کند و زمینه را برای بهبود این سرطان وحشتناک آماده کند. همچنین تاثیرات ضدسرطانی سماق بر روی سرطان سینه نیز به اثبات رسیده است. و دانشمندان کانادایی از سماق بعنوان یک شیمی درمانی طبیعی برای سرطان سینه یاد کرده اند.
از دیگر خواص ضد سرطانی سماق می توان اشاره کرد که صمغ گیاه سماق می تواند رشد مویرگ های خونی موجود در تومور را از بین ببرد.
2- سماق کاهش دهنده فشار خون
جوشانده سماق یک داروی کاهش فشار خون محسوب می شود. سماق می تواند از سفت شدن رگ ها که با بالا رفتن سن ایجاد می شود، جلوگیری کند. همچنین با انجام دادن آزمایشی با جامعه آماری 30 نفره با افرادی که کلسترول بالایی داشتند، محققین به این نتیجه رسیدند که از این بین، افرادی که سماق مصرف کرده اند مقداری از فشار خون سیستولیک و دیاستولیک آنها کاهش پیدا کرده است.
3- سماق درمان کننده دیابت
در طب سنتی برای از بین بردن دیابت، بر مصرف سماق تاکید فراوان شده است. در علم پزشکی نوین نیز با انجام آزمایشاتی بر روی موش های آزمایشگاهی به این نتیجه رسیده اند که مقدار گلکوز خون بعد از مصرف سماق به میزان 24% کاهش می یابد. و همچنین گزارشات علمی نشان داده است که سماق می تواند قند خون را کاهش دهد و مقاومت انسولین را ببهبود می دهد. منجر به تقویت سطح لپتین می شود.
4- خواص سماق برای لاغری
با پژوهش های علمی انجام شده بر روی پانکراس خوک مشاهده شده است که مصرف سماق باعث فعالیت آنتی-لیپازی می شود. و سبب بهبود ترشح آنزیم های لوزالمعده میشود. و همچنین دیده شده است که مصرف سماق در تجزیه چربی ها موثر است. از این رو خوردن سماق همراه با کباب و سایر غذاهایی گوشتی توصیه می شود.
دمنوش سماق برای لاغری
شما می توانید مانند چایی که هر روز دم می کنید، مقدار 1-2 قاشق غذاخوری پودر سماق را در یک قوری با آب جوش دم کنید و بعد از گذراندن آن از صافی آن را میل کنید.
- برای اینکه طبع سرد سماق گرفته شود، دمنوش آن را با نبات میل کنید.
5- فواید سماق برای دهان و دندان
سماق در مقابل باکتری های دهانی نقش ضدباکتریایی دارد و برای کسانی که ارتودنسی انجام داده اند از تشکیل زیست لایه بر روی سیم های ارتودنسی جلوگیری می کند.
برای تقویت لثه ها و تسکین درد دندان توصیه می شود که سماق را بر روی لثه و دندان بمالید. و می توان با مالیدن سماق بر روی دندان به سفیدی بیشتر دندان ها کمک کرد.
شما می توانید با استفاده از سماق یک خمیردندان ضدباکتریال طبیعی درست کنید و از آن به جای خمیردندان های شیمیایی که ممکن است عوارضی نیز داشته باشند، استفاده کنید.
6- خواص سماق برای پوست صورت
مصرف سماق به دلیل دارا بودن ویتامین C و مقدار زیاد آنتی اکسیدان باعث جوانسازی پوست و از بین رفتن چین و چروک های پوست صورت می شود.
و با جوشاندن برگ بوته سماق و قرار دادن آن بر روی پوست صورت می توان از شر لک های سفید و قهوه ایی خلاص شد.
و از دیگر خواص سماق برای پوست صورت می توان به ترکیب آن با جوش شیرین برای از بین بردن کهیر اشاره کرد.
7- سماق برای زنان باردار
- زنان باردار می توانند برای از بین بردن حالت تهوع در دوران بارداری کباب کوبیده را با پاشیدن پودر سماق و انار دانه خشک میل نمایند.
- مادران شیرده برای از بین بردن ترک نوک پستان خود در دوران شیردهی از کمپرس سماق استفاده کنند.
- همچنین برای زنان سماق می تواند کنترل کننده خونریزی های رحم و خونریزی در دوران قاعدگی باشد.
- و زنانی که ترشحات واژینال دارند می توانند سماق جوشیده شده در داخل لگن ریخته و مدتی در آن بنشینند.
8- از بین بردن گلودرد با سماق
افرادی که از گلودرد رنج می برنند می توانند مقداری سماق در یک لیوان آب جوشانده شده حل کننده و آنرا 2-3 وعده در روز مانند آب نمک غرغره کنند تا گلودرد آنها بهبود بیابد. و شایان ذکر است که مصرف سماق در جلوگیری از سرما خوردگی نیز مفید است.
9- هپاتیت B و سماق
پژوهش های علمی نشان داده اند که مصرف سماق می تواند باعث کنترل رشد ویروس هپاتیت B شود.
10- سماق برای زخم های سطحی
سماق دارای خواص ضدعفونی کننده است و همچنین سماق یک ضدقارج قوی است لذا ضماد سماق یک درمان کامل برای زخم های سطحی است.
و از این ضماد می توان در درمان بواسیر و رفع خون ریزی نیز استفاده کرد.
11- تقویت قوای جنسی با سماق
در طب سنتی آمده است که با مالیدن جوشانده برگ سماق و بارهنگ به انتهای آلت تناسلی و ستون فقرات مردان می تواند از انزال زودرس و سستی عضو جلوگیری کرد.
مضرات و موارد منع مصرف سماق
حساسیت های غذایی
همانطور که در ابتدای مطلب اشاره شد سماق از خانواده بادام هندی و انبه است لذا به افرادی با مصرف آجیل و انبه دچار حساسیت های پوستی و یا خارش و قرمزی پوست می شوند توصیه می گردد که قبل از مصرف سماق از نداشتن حساسیت به آن اطمینان حاصل کنند.
منع مصرف سماق برای افراد لاغر
افرادی که لاغر هستند و یا در وزن ایده آل خود قرار دارند و نمی خواهند وزن آنها کاهش یابد بهتر است در مصرف سماق احتیاط کنند، زیراکه مصرف سماق می تواند باعث جلوگیری از جذب چربی در روده کوچک شود و در نهایت موجب کاهش وزن گردد.
تداخلات دارویی سماق
برای افرادی که داروهای کاهش فشار خون و کاهش کلسترول و داروهای مربوط به بیماری دیابت مصرف می کنند، مصرف خارج از تعادل سماق می تواند باعث تشدید تاثیر داروها شود و برای آنان خطرآفرین باشد.
تذکر : سماق تازه ممکن است فرد را دچار مسمومیت کند و بهتر است از سماق خشک استفاده شود.
