سرگیجه یکی از شایع ترین دلایلی است که بزرگسالان برای آن به پزشک مراجعه می کنند. سرگیجه به ندرت نشانه ای از یک بیماری جدی که باعث به خطر افتادن زندگی شما می شود، می باشد. درمان سرگیجه به علت و علائم شما بستگی دارد. معمولاً درمان ها مؤثر واقع می شوند ولی خوب ممکن است که مشکل دوباره عود کند. در این مقاله سلام دنیا ، با علائم و علت سرگیجه و روش های درمان آن با روش های پزشکی و خانگی آشنا شوید.
سرگیجه چیست
سرگیجه اصطلاحی است که برای بیان بخش گسترده ای از احساسات مانند: حس بیهوش شدن، گیجی، ضعف یا بی ثباتی استفاده می شود. وضعیتی که باعث میشود حس کاذبی از اینکه شما یا اطرافتان در حال چرخش یا حرکت هستید را داشته باشید، سرگیجه نامیده می شود. سرگیجه یکی از شایع ترین دلایلی است که بزرگسالان برای آن به پزشک مراجعه می کنند. سرگیجه های مکرر یا مداوم می توانند زندگی شما را تحت تاثیر خود قرار دهند. سرگیجه به ندرت نشانه ای از یک بیماری جدی که باعث به خطر افتادن زندگی شما میشود، میباشد. درمان سرگیجه به علت و علائم شما بستگی دارد. معمولاً درمان ها مؤثر واقع میشوند ولی خوب ممکن است که مشکل دوباره عود کند.
حتما بخوانید: درمان خانگی سرگیجه
علائم سرگیجه
افرادی که سرگیجه را تجربه می کنند میتوانند آن را به عنوان برخی از احساسات توصیف کنند. این احساسات شامل موارد زیر میشوند:
- احساس کاذب در حرکت یا چرخش (همان سرگیجه یا دوران)
- سبکی سر یا احساس ضعف
- بی ثباتی یا از دست دادن تعادل
- احساس معلق بودن، گیجی یا حس سنگینی سر
همه ی این احساسات میتوانند با راه رفتن، ایستادن و یا حتی حرکت و تکان دادن سر تحریک یا بدتر شوند. سرگیجه می تواند همراه با حالت تهوع پیش بیاید و یا حتی به قدری ناگهانی یا شدید باشد که نیاز به نشستن یا دراز کشیدن داشته باشید. این حالت می تواند چند ثانیه یا چند روز به طول بی انجامد و عود کند.
چه زمانی برای سرگیجه باید به پزشک مراجعه کرد؟
به طور کلی، زمانی که تجربه هر گونه سرگیجه یا سرگیجه مکرر، ناگهانی، شدید یا طولانی مدت و بدون دلیل داشتید، به پزشک مراجعه کنید. اگر تجربه سرگیجه ای تازه و شدید را همراه با هر یک از موارد زیر داشتید حتما به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
- سردرد های ناگهانی و شدید
- درد در قفسه سینه
- سخت نفس کشیدن
- بی حسی یا فلج شدن دست ها یا پاها
- غش کردن
- دوبینی
- داشتن ضربان قلب سریع یا نامنظم
- گیجی یا داشتن گفتاری نامفهوم
- تلو تلو خوردن و یا مشکل در راه رفتن
- استفراغ مداوم
- تشنج
- تغییر ناگهانی در شنوایی
- بی حسی یا ضعف در صورت
حتما بخوانید: درمان تپش قلب و اضطراب با داروهای گیاهی
علت سرگیجه چیست (سرگیجه نشانه چیست)
سرگیجه می تواند علت متعددی، مانند: اختلال گوش داخلی، بیماری حرکتی و اثرات دارویی داشته باشد. برخی مواقع سرگیجه به علت داشتن یک نوع بیماری زمینه ای از جمله: گردش خون ضعیف، عفونت و یا حتی آسیب پیش می آید. حالی که سرگیجه آن را به شما القا میکند و نیز چیزهایی که شما را تحریک می کنند خود سرنخ هایی برای دلایل احتمالی هستند. مدت زمانی که سرگیجه به طول می انجامد و علائم دیگری که باعث آن میشوند خود نیز به تعیین دقیق علت سرگیجه کمک خواهند کرد.
1. سرگیجه ناشی از گوش داخلی
مشکلاتی که در آن گوش داخلی باعث سرگیجه شما می شود. حس تعادل شما به ورودی ترکیبی از بخش های مختلف سیستم حسی شما بستگی دارد. این موارد شامل ورودی های زیر میشود:
- چشم ها، که به تعیین کردن قرار گیری بدن شما و چگونه حرکت کردن آن کمک میکنند.
- اعصاب حسی، که پیام هایی را در مورد حرکات و موقعیت های بدن به مغز شما ارسال می کنند.
- گوش داخلی، که شامل حسگرهایی می شود که به تشخیص گرانش و حرکت رفت و برگشت کمک می کند.
سرگیجه باعث حس کاذب در شما میشود. این حس خود به این معنی میباشد که اطراف شما در حال چرخش یا حرکت است. به همراه اختلالات گوش داخلی، مغز شما سیگنال هایی را از گوش داخلی دریافت می کند که با آنچه چشم ها و اعصاب حسی شما دریافت می کنند سازگار نیست.
2. سرگیجه وضعیتی خوش خیم
سرگیجه موضعی که خود باعث حمله ای خوش خیم در شما میشود (BPPV). این حالت باعث ایجاد حس شدید و کوتاه مدت اما کاذب در چرخش و حرکت اطراف در شما می شود. این نوع سرگیجه با تغییر دادن سریع حرکت سر، مانند زمانی که در رختخواب هستید و بر می‌گردید، می‌نشینید و یا حتی ضربه‌ای که به سر میخورد به وجود می آید. BPPV شایع ترین علت سرگیجه میباشد.
3. علت سرگیجه: عفونت
عفونت ویروسی عصب دهلیزی به نام نوریت دهلیزی می تواند باعث سرگیجه شدید و دائمی در شما شود. شما میتوانید مبتلا به لابیرنتیت اگر که دچار کم شنوایی ناگهانی هستید، شده باشید.
4. علت سرگیجه: بیماری منییر
این بیماری شامل تجمع بیش از حد مایع در گوش داخلی شما می شود. مشخصه این بیماری دوره هایی ناگهانی از سرگیجه است که تا چندین ساعت به طول می انجامد. در این بیماری شما همچنین میتوانید دچار کم شنوایی نوسانی، صدای زنگ مانند در گوش و احساس گرفتگی گوش شوید.
5. علت سرگیجه: میگرن
افرادی که میگرن دارند میتوانند دوره‌هایی از سرگیجه را حتی زمانی که سردرد شدیدی هم ندارند، تجربه کنند. این نوع از سرگیجه میتواند از چند دقیقه تا چند ساعت به طول بی انجامد و با سردرد و همچنین حساسیت به نور و صدا همراه باشد.
حتما بخوانید: برای درمان میگرن چی بخوریم
مشکلات در گردش خون که خود باعث سرگیجه می شود
شما میتواند احساس سرگیجه، ضعف یا عدم تعادل را اگر که قلبتان خون کافی را به مغزتان پمپاژ نکند، بکنید. علت ها می توانند شامل موارد زیر شوند:
- افت فشار خون. کاهش چشمگیر فشار خون سیستولیک شما - عدد بالاتری در فشار خون - میتواند منجر به احساس کوتاهی از سبکی سر یا احساس غش در شما شود. این نوع از افت فشار میتواند پس از نشستن یا ایستادن خیلی سریع اتفاق بیفتد. به این نوع بیماری از افت فشار خون ارتواستاتیک هم نیز گفته می شود.
- گردش خون ضعیف. بیماری هایی مانند کاردیومیوپاتی، حمله قلبی، آریتمی قلبی و حمله ایسکمیک گذرا می تواند باعث سرگیجه در شما شود. کاهش حجم خون میتواند باعث جریان ناکافی خون به مغز و یا گوش داخلی شما شود.
سایر علت های سرگیجه
بیماری عصبی. برخی از اختلالات عصبی - مانند بیماری پارکینسون و مولتیپل اسکلروزیس - می توانند منجر به از دست دادن تدریجی تعادل در شما شوند.
داروها. سرگیجه میتواند از عوارض جانبی برخی از داروها همچون داروهای ضد تشنج، داروهای ضد افسردگی و آرام بخش‌ها باشد. از طرفی دیگر اگر داروهای کاهنده فشار خون بیش تر از حد فشار خون شما را کاهش دهند، میتوانند باعث غش در شما شوند.
- اختلالات در اضطراب. برخی از اختلالات در اضطراب میتوانند باعث سبکی سری یا احساس گیجی که اغلب به عنوان سرگیجه شناخته می شود، شوند. این نوع از اختلال شامل حملات پانیک، ترس ترک کردن خانه یا قرار گرفتن در فضاهای باز و بزرگ (اگورافوبیا) میشود.
- سطح پایین آهن خون (کم خونی). سایر علائم و نشانه هایی که میتوانند همراه با سرگیجه در صورت کم خونی اتفاق بیفتند شامل خستگی، ضعف و رنگ پریدگی پوست میشود.
حتما بخوانید: درمان خانگی و گیاهی کم خونی
- قند خون پایین (هیپوگلیسمی). این عارضه عموماً در افراد دیابتی که از انسولین استفاده می کنند اتفاق می افتد. سرگیجه (سبکی سر) میتواند با تعریق و اضطراب هم همراه باشد.
- مسمومیت با مونوکسید کربن. علائم مسمومیت با مونوکسید کربن اغلب به عنوان شبه آنفولانزا توصیف و شامل سردرد، سرگیجه، ضعف، ناراحتی معده، استفراغ، درد در قفسه سینه و گیجی میشود.
- گرمازدگی و کم آبی بدن. به دلیل گرمای بیش از حد (هیپرترمی) یا کم آبی بدن در زیر هوای گرم و فعالیت در آن و نخوردن مایعات کافی، شما میتوانید احساس سرگیجه کنید. این امر خود به ویژه در صورت مصرف داروهای قلبی خاص صادق است.
عواملی که باعث خطر میشوند
عواملی که میتوانند خطر ابتلا به سرگیجه را در شما افزایش دهند عبارتند از:
- سن. در افراد مسن احتمال ابتلا به بیماری هایی که باعث سرگیجه، به ویژه احساس عدم تعادل می شود، بیشتر است. این افراد همچنین بیشتر داروهایی که می توانند باعث سرگیجه شوند را مصرف میکنند.
- داشتن سابقه سرگیجه. اگر شما قبلاً سرگیجه را تجربه کرده باشید، احتمال اینکه در آینده دچار سرگیجه شوید هم بیشتر میشود.
عوارض سرگیجه چیست
سرگیجه می تواند خطر افتادن و نیز آسیب رساندن به خود را افزایش دهد. تجربه سرگیجه در هنگام رانندگی با ماشین یا کار با ماشین آلات سنگین می تواند احتمال تصادف را افزایش دهد.
تشخیص سرگیجه
اگر پزشک شما مشکوک به سکته شود، فردی مسن باشید و یا ضربه ای به سر شما وارد شده باشد، ممکن است که فورا دستور MRI یا سی تی اسکن را به شما بدهد. اکثر افرادی که به دلیل سرگیجه به پزشک مراجعه می کنند، ابتدا در مورد علائم و داروهایی که مصرف کرده اند مورد بررسی و سپس بعد از این که به سوال ها پاسخ دادند، مورد بررسی از طریق معاینه فیزیکی قرار می گیرند. در طول معاینه، پزشک نحوه راه رفتن، حفظ تعادل و نحوه عملکرد اعصاب اصلی سیستم عصبی مرکزی شما را بررسی می کند. همچنین امکان اینکه نیاز به تست شنوایی و تست تعادل را داشته باشید هم هست. این تست ها شامل موارد زیر میشوند:
- تست حرکت چشم. هنگامی که یک جسم متحرک را دنبال می کنید، پزشک میتواند مسیر چشمان شما را تماشا و آن را ارزیابی کند. پزشک میتواند به شما آزمایش حرکت چشمی که در آن آب یا هوا در کانال گوش شما قرار می گیرد را بدهد.
- تست حرکت سر. اگر پزشک شما مشکوک به سرگیجه ناشی از سرگیجه موضعی که با حمله ای خوش خیم همراه است شود، ممکن است که یک تست حرکتی ساده سر به نام Dix-Hallpike را برای تأیید تشخیص خود انجام دهد.
- پوسچروگرافی. این آزمایش به پزشک شما میگوید که بیشتر روی کدام بخش از سیستم تعادلی تمرکز داشته باشد. این آزمایش همچنین نشان میدهد که کدام بخش برای شما مشکل را به وجود آورده است. شما با پاهای برهنه خود روی یک سکو می ایستید و سعی می کنید تعادل خود را در شرایط مختلف حفظ کنید.
- تست صندلی چرخشی. در طول این آزمایش شما روی یک صندلی کنترل شده با کامپیوتر که بسیار آهسته در یک دایره کامل حرکت می کند می نشینید. در سرعت های بالاتر، در یک قوس بسیار کوچک به جلو و عقب حرکت می کنید.
علاوه بر همه ی این آزمایش ها پزشک میتواند آزمایش خون را برای بررسی عفونت و سایر آزمایشات را برای بررسی سلامت قلبی و عروقی خون به شما بدهد.
درمان سرگیجه چیست
سرگیجه اغلب خود بدون درمان کردن بهبود می یابد. در عرض چند هفته، بدن شما معمولاً با هر چیزی که باعث آن شده است سازگاری نشان میدهد. اگر به دنبال درمانی برای آن هستید، پزشک بر اساس علت بیماری و علائم شما درمان را تعیین می کند. درمان میتواند شامل دارو و تمرینات تعادلی شود. حتی اگر دلیلی برای سرگیجه شما پیدا نشود و یا سرگیجه ادامه پیدا کند، داروهای تجویزی و سایر درمان‌ها میتوانند علائم شما را قابل کنترل‌تر کنند.
داروهای درمان سرگیجه
- قرص ادرارآور. اگر به بیماری منییر مبتلا هستید، پزشک میتواند یک قرص ادرار آور را برای شما تجویز کند. این قرص به همراه یک رژیم غذایی کم نمک به کاهش دفعات بروز سرگیجه شما کمک میکند.
- داروهایی که سرگیجه و حالت تهوع را تسکین می دهند. پزشک شما میتواند داروهایی را برای تسکین فوری سرگیجه و حالت تهوع که شامل آنتی هیستامین ها و آنتی کولینرژیک های تجویزی میشوند، تجویز کند. بسیاری از این داروها باعث خواب آلودگی می شوند.
- داروهای ضد اضطراب. دیازپام (والیوم) و آلپرازولام (زاناکس) در دسته ای از داروها به نام بنزودیازپین ها قرار دارند که میتوانند اعتیادآور باشند. این دارو ها میتوانند باعث خواب آلودگی شما شوند.
- داروی های پیشگیری کننده برای میگرن. برخی از داروها میتوانند به جلوگیری از حملات میگرن شما کمک کنند.
حتما بخوانید: قرص دیازپام برای چیست
انواع تراپی ها
- مانورهای موقعیت سر. این درمان تکنیکی به نام جابجایی کانال (یا مانور Epley) است که معمولاً به از بین بردن سرگیجه موضعی که شامل حمله‌ای خوش‌خیم میشود کمک میکند. این درمان می تواند توسط پزشک، شنوایی شناس یا فیزیوتراپ انجام شود. این نوع از درمان شامل مانور دادن بر موقعیت سر شما می شود. معمولاً بعد از یک یا دو بار درمان اثر خود را میگذارد. قبل از انجام دادن این نوع از درمان به پزشک خود اگر که دارای مشکل گردن یا کمر، جدا شدن شبکیه چشم یا مشکلات عروق خونی هستید، اطلاع دهید.
- تعادل درمانی. در این درمان شما تمرینات خاصی را یاد می گیرید که به شما کمک می کند تا سیستم تعادل خود را کمتر به حرکت حساس کنید. این نوع تکنیک فیزیوتراپی توانبخشی دهلیزی نامیده می شود. این درمان را برای افراد مبتلا به سرگیجه های ناشی از بیماری های گوش داخلی مانند نوریت دهلیزی استفاده میکنند.
- روان درمانی. این نوع درمان به افرادی که سرگیجه آنها ناشی از اختلالات اضطرابی است کمک میکند.
جراحی یا روش های دیگر
تزریق. در این روش پزشک شما آنتی بیوتیک جنتامایسین را به گوش داخلی شما تزریق میکند تا عملکرد تعادل شما را غیرفعال کند. این کار بر روی گوشی که سالم صورت میپذیرد.
برداشتن اندام حسی گوش داخلی. این روش، روشی است که به ندرت از آن استفاده می شود و لابیرنتکتومی نام دارد. این درمان هزارتوی دهلیزی را در گوش آسیب دیده از کار می‌اندازد. از این طریق گوش دیگر وظیفه تعادل را بر عهده می گیرد. اگر کم شنوا هستید و سرگیجه شما به درمان های دیگر پاسخ نداده است، ممکن است از این روش بر روی شما استفاده شود.
شیوه زندگی و درمان های خانگی سرگیجه چیست
اگر میخواهید که مراقب تکراره دوره های سرگیجه خود باشید، نکات زیر را در نظر بگیرید:
- مراقب از دست دادن تعادل خود که می تواند منجر به زمین خوردن و آسیب جدی شود باشید.
- از حرکات ناگهانی خودداری کنید و در صورت نیاز برای ثبات با عصا راه بروید.
- از تشک های ضد لغزش در کف حمام خود استفاده کنید. از نور دهی خوب استفاده کنید.
- هنگامی که احساس سرگیجه کردید بلافاصله بنشینید یا دراز بکشید.
- اگر سرگیجه ای شدید را تجربه کردید، با چشمان بسته در اتاقی تاریک دراز بکشید.
- در صورت بروز سرگیجه های مکرر بدون علائم از رانندگی با ماشین یا کار با ماشین آلات سنگین خودداری کنید.
- از مصرف کافئین، الکل، نمک و تنباکو خودداری کنید. استفاده بیش از حد از این مواد می تواند علائم و نشانه های شما را بدتر کند.
- مایعات کافی را بنوشید، رژیم غذایی سالم داشته باشید، به اندازه کافی بخوابید و از استرس دوری کنید.
- اگر سرگیجه شما ناشی از مصرف دارو میباشد پس با پزشک خود در مورد قطع آن یا کاهش دوز دارو صحبت داشته باشید.
- اگر سرگیجه شما همراه با حالت تهوع میباشد، از آنتی هیستامین های بدون نسخه مانند مکلیزین یا دیمن هیدرینات (درامامین) استفاده کنید. این دارو ها میتوانند باعث احساس خواب آلودگی شوند. آنتی هیستامین هایی که خواب آور نیستند تاثیر چندانی ندارند.
- اگر سرگیجه شما ناشی از گرمای بیش از حد یا کم آبی بدن است، در جای خنک استراحت کنید و آب یا نوشیدنی های ورزشی (Gatorade، Powerade، و غیره) بنوشید.
سخن آخر
سرگیجه، می تواند علت های متعددی داشته باشد. بنابراین اینکه بگوییم سرگیجه نشانه چیست به علت آن بستگی دارد. شما در این مقاله با علت سرگیجه، علائم، روش های تشخیص و درمان خانگی و پزشکی سرگیجه آشنا شدید. می توانید سوالات و نظرات خود را با ما در بخش نظرات در میان بگذارید.