اختلال بیش فعالی جنسی (به انگلیسی: Hypersexuality) تشخیصی است که معمولا برای افرادی که بیش از حد نرمال رابطه جنسی بر قرار می کنند یا با فانتزی های جنسی بیش از حد به سکس فکر می کنند داده می شود. این افراد بیشتر از سایرین ممکن است که به تماشای پورنوگرافی، خودارضایی، تن فروشی یا برقراری رابطه جنسی با شرکای متعدد اقدام کنند. درنتیجه این افراد ممکن است که در حیطه هایی از زندگی از جمله کار و روابط فردی احساس اضطراب و ناراحتی کنند. این موضوع که آیا اصلا چیزی به نام "اعتیاد جنسی" وجود دارد یا نه، خود بحث داغی است. با این حال، در یک تصمیم بحث برانگیز، "اختلال رفتار جنسی اجباری و مخرب" به طبقه بندی بین المللی بیماری های سازمان بهداشت جهانی اضافه شد. برخی از محققان این گرایش را به عنوان مشکلی در تنظیم رفتار می بینند، در حالی که متخصصان دیگر مردد هستند که آیا این رفتار از یک میل جنسی قوی تر حاصل می شود یا از مشکلات کنترل تکانشی. به دلیل اختلافاتی که در مورد این اختلال وجود دارد، تعداد مبتلایان به این اختلال نیز دقیقا مشخص نیست. برخی آمارها می گوید 3 الی 10 درصد بزرگسالان به اعتیاد جنسی مبتلا هستند.
برخی کارشناسان معتقد اند که علت واقعی اعتیاد جنسی حالت های احساسی است. یعنی اضطراب، افسردگی یا درگیری های مرتبط با رابطه. در برخی دیگر از بزرگسالان احساس شرم یا اخلاقیات نیز ممکن است در بیش فعالی جنسی یا هایپر سکشوالیتی نقش داشته باشند. حتی اگر این شرایط وجود داشته باشد یا نه، روان درمانی برای افرادی که در تلاش برای تنظیم احساسات و رسیدن به درکی از مسائل جنسی خود هستند می تواند مفید و مؤثر باشد.
علائم اعتیاد جنسی چیست؟
مهم است که توجه داشته باشیم که رفتار جنسی یک قسمت طبیعی و سالم از زندگی است و افراد زیادی از فعالیت جنسی با شرکای جنسی متعدد و کسب تجربیات جنسی مختلف لذت می برند. اما بیش فعالی جنسی یا هایپرسکشوالیتی زمانی مشکل ساز می شود که شخص تحت اضطراب و استرس شدید قرار گیرد و خود یا دیگران را در معرض آسیب قرار دهد.
اگر نشانه های زیر را برای مدت حداقل 6 ماه مشاهده کردید احتمال اعتیاد جنسی وجود دارد.
1. داشتن رفتارها یا فانتزی های جنسی شدید، مصر و تکرار شونده.
2. این رفتارها به طور مداوم با سایر فعالیت ها و تعهدات تداخل پیدا می کنند.
3. این رفتارها در واکنش به حالت های خلقی دیسفوریک (ملالی) مانند اضطراب، افسردگی، خستگی، زود رنجی) یا اتفاقات پر استرس زندگی روزمره رخ دهد.
4. تلاش های مداوم و ناموفق برای کنترل یا کاهش فانتزی ها، تمایلات یا رفتارهای جنسی.
5. شرکت در رفتارهای جنسی بدون توجه به احتمال آسیب های فیزیکی و احساسی که به خود یا سایرین ممکن است برسانید.
6. تعداد و شدت فانتزی ها، تمایلات و رفتارهای جنسی موجب ناراحتی یا اختلال شدید می شود.
همانطور که اشاره شد، اعتیاد جنسی ممکن است با افسردگی و اضطراب مرتبط باشد. بعضی از افراد ممکن است با مقابله با احساساتی ناخوشایند و دشوار مانند غم و اندوه و یا شرمساری و جلوگیری از این احساسات، از طریق درگیر شدن در رفتار جنسی، به دنبال تسکینی موقت باشند. بنابراین گرایش جنسی می تواند مسائل دیگر مانند افسردگی، اضطراب و استرس را مسدود کند. بنابراین گرایشات و تمایلات جنسی ممکن است مانند پوشش و سرپوشی بر مسائلی مانند افسردگی، اضطراب و استرس قرار گیرند.
دلایل اعتیاد جنسی چیست؟
علل اعتیاد جنسی هنوز به خوبی درک نشده اند. بعضی کودکان یا نوجوانان ممکن است در نتیجه تجربیات تکان دهنده و دلخراش، شرایط استرس زا یا بیماری های روانی اقدام به شرکت در رفتارهای جنسی بیش از حد یا احتمالا نامناسب کنند.
در حالی که تعریف استانداردی از بیش فعالی جنسی در کودکان وجود ندارد، مشخص شده است کودکانی که مورد سوء استفاده جنسی قرار گرفته اند ممکن است رفتارهای جنسی بیشتر و رفتارهای جنسی پرخطری که با عوامل اجتماعی مانند اختلال عملکرد خانواده و استرس اجتماعی مرتبط است انجام دهند.
همچنین توجه به نقش فرهنگ در شکل گیری مفهوم بیش فعالی یا اعتیاد جنسی مهم است. فرهنگ هایی که جنسیت را در یک تصویر مثبت تر نشان می دهند ممکن است ارزش هایی داشته باشند که رفتار جنسی را به عنوانی مانند "بیش از حد" قضاوت نکنند.
راه های درمان اعتیاد جنسی
اعتیاد جنسی یا بیش فعالی جنسی در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) قرار ندارد اما اگر فردی در رفتارهای جنسی شرکت کند که موجب بروز ناراحتی هایی شود، مشاوره تخصصی گزینه مناسبی است.
درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
بازسازی روابط
مدیریت استرس
شناسایی عوامل محرک افکار جنسی و عوامل رفتارهای جنسی اجباری
پیدا کردن رفتارهای جایگزینی که اثرات مخربی کمتری داشته باشد
تفاوت اعتیاد جنسی با اعتیاد به تماشای پورنوگرافی چیست؟
بسیاری از مردم گهگاهی پورنوگرافی تماشا می کنند و این کار پیامد منفی ای هم ندارد. با این حال اما افرادی نیز هستند که پورنوگرافی تمام وقت و انرژی آن ها را می گیرد و از راه های مختلف نتایج و آثار منفی و زیان باری بر روابطشان می گذارد. بسیاری افراد که گرفتار و درگیر پورنوگرافی هستند، این کار را به برقراری رابطه جنسی با شرکای واقعی ترجیح می دهند. همچنین برخی یافته ها تماشای فیلم های پورن را با رفتارهای خشونت آمیز علیه زنان مرتبط می داند. توجه داشته باشید که پورن با رابطه جنسی یکسان نیست و افرادی که به اصطلاح معتاد به پورن هستند نباید با اصطلاح معتاد به سکس نام گذاری شوند، مگر اینکه شواهد محکمی برای خلاف آن وجود داشته باشد.