زخم معده هنگامی اتفاق می افتد که لایه ضخیم مخاطی که از معده شما در برابر مایعات گوارشی محافظت می کند، کاهش یابد. علائم زخم معده و درمان آن و اینکه چه کاری درباره آنها می توانید انجام دهید، در این مقاله سلام دنیا، بیان کرده ایم. با ما همراه باشید.
زخم معده چیست
زخم های معده که به زخم گاستریت نیز معروف است، زخم های دردناک مخاط معده هستند. زخم های معده در واقع نوعی از زخم های گوارشی می باشند. زخم گوارشی هر زخمی است که هم معده و هم روده کوچک را تحت تأثیر قرار دهد. زخم معده هنگامی اتفاق می افتد که لایه ضخیم مخاطی که از معده شما در برابر مایعات گوارشی محافظت می کند، کاهش یابد. این امر اجازه می دهد تا اسیدهای گوارشی بافتهای محافظی معده را از بین برده و باعث ایجاد زخم شوند. زخم معده ممکن است به راحتی درمان شود، اما بدون درمان مناسب ممکن است شدید شود.
علت زخم معده چیست؟
زخم معده تقریباً همواره به یکی از دلایل زیر روی می دهد:
- عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)
- استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپیرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن
- به ندرت وضعیتی به نام سندروم زولینگر-الیسون می تواند باعث ایجاد زخم های معده و روده با افزایش تولید اسید در بدن شود. این سندرم مشکوک به این است که کمتر از 1 درصد از کل زخم های معده را ایجاد می کند.
حتما بخوانید: همه چیز درباره هلیکوباکتر پیلوری
علائم زخم معده
بعضی از علائم با زخم معده مرتبط است. شدت بروز علائم به شدت زخم بستگی دارد. رایج ترین علامت، احساس سوزش یا درد در میانه شکم بین سینه و ناف است. به طور معمول، درد هنگام خالی بودن معده شدیدتر خواهد بود و می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
سایر علائم و نشانه های معمول زخم عبارتند از:
- درد مبهم در معده
- کاهش وزن
- عدم تمایل به غذا خوردن به دلیل درد
- استفراغ یا حالت تهوع
- نفخ شکمی
- احساس سریع سیری
- بادگلو یا بازگشت اسید
- سوزش سر دل که احساس سوزش در قفسه سینه است دردی که ممکن است هنگام خوردن، نوشیدن یا مصرف آن ضد اسیدهای بهبود یابد.
- کم خونی که علائم آن می تواند شامل خستگی، تنگی نفس یا رنگ پریدگی، باشد
- مدفوع تیره و قیرمانند
- استفراغی که حاوی خون بوده یا مانند تفاله قهوه باشد
در صورت مشاهده علائم زخم معده با پزشک خود مشورت کنید. حتی اگر ناراحتی شما خفیف است، در صورت عدم درمان زخم، ممکن است شرایط بدتر شود. زخم های خونریزی دهنده می توانند خطرآفرین باشند.
چگونه زخم معده تشخیص داده می شود؟
تشخیص و درمان به علائم و شدت زخم شما بستگی دارد. برای تشخیص زخم معده، پزشک سابقه پزشکی شما را به همراه علائم و سایر داروهای تجویز شده یا بدون نسخه بررسی می کند.
حتما بخوانید: بهترین درمان خانگی زخم معده
برای رد کردن عفونت هلیکوباکتر پیلوری، ممکن است آزمایش خون، مدفوع یا آزمایش تنفس انجام شود. در آزمایش تنفس، به شما دستور داده می شود که یک مایع شفاف بنوشید و در کیسه ای نفس بکشید که سپس آن کیسه مهر و موم می شود. اگر هلیکوباکتر پیلوری در بدن شما وجود داشته باشد، نمونه تنفس حاوی مقادیر بالاتر از حد طبیعی دی اکسید کربن خواهد بود.
سایر آزمایشات و روال های مورد استفاده برای تشخیص زخم معده عبارتند از:
- خوردن باریم: شما یک مایع غلیظ سفید رنگ (باریم) را می نوشید که دستگاه گوارش فوقانی شما را می پوشاند و این کار به پزشک کمک می کند معده و روده کوچک شما را با اشعه ایکس ببیند.
- آندوسکوپی (EGD): یک لوله نازک و سبک از طریق دهان وارد معده و قسمت ابتدایی روده کوچک می شود. این آزمایش برای یافتن زخم، خونریزی و هر بافتی که غیرطبیعی به نظر برسد مورد استفاده قرار می گیرد.
- آندوسکوپی نمونه برداری: یک قطعه از بافت معده برداشته می شود تا بتوان آن را در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل کرد.
درمان زخم معده
درمان بسته به علت بروز زخم شما متفاوت خواهد بود. بیشتر زخم ها را می توان با تجویز دارو توسط پزشک معالج کرد، اما در موارد نادر ممکن است استفاده از جراحی لازم باشد. درمان سریع و به موقع زخم معده مهم است. با پزشک خود در مورد یک برنامه درمانی مناسب صحبت کنید. اگر زخم شما به طور فعال خونریزی دارد، احتمالاً برای درمان مناسب با آندوسکوپی و درمان های دارویی درون وریدی در بیمارستان بستری خواهید شد. همچنین ممکن است نیاز به دریافت خون داشته باشید.
درمان غیر جراحی (داروی زخم معده)
اگر زخم معده شما ناشی از هلیکوباکتر پیلوری باشد، به آنتی بیوتیک و داروهایی به نام مهار کننده های پمپ پروتون (PPI) نیاز خواهید داشت. داروهای مهارکننده پمپ پروتون مانع تولید اسیده معده بیش از حد توسط سلول های معده می شود.
علاوه بر این روش های درمانی، پزشک ممکن است موارد زیر را نیز به شما توصیه کند:
- مهارکننده های گیرنده H2 (داروهایی که مانع تولید اسید معده می شوند)
- توقف مصرف تمامی داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID)
- انجام منظم آندوسکوپی
- استفاده از مواد پروبیوتیک (نوعی باکتری مفید که می تواند در از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری نقش داده باشد)
- استفاده از مکمل های بیسموت
علائم زخم های معده ممکن است به سرعت با درمان تسکین یابند. اما حتی اگر علائم شما محو شدند، باید کماکان به مصرف داروهای تجویزی توسط پزشک خود ادامه دهید. این مساله بویژه برای مبارزه با عفونت هلیکوباکتر پیلوری مهم می باشد تا مطمئن شوید که باکتری به طور کامل از بین رفته است.
عوارض جانبی داروهای مصرفی برای درمان زخم های معده عبارتند از:
- حالت تهوع
- سرگیجه
- سردرد
- اسهال
- درد شکمی
حتما بخوانید: برای درمان اسهال چه بخوریم
این عوارض جانبی معمولاً موقتی می باشند. اگر هر کدام از این علائم باعث ناراحتی شدید شما شدند، با پزشک تان درباره تغییر احتمالی داروها مشورت نمایید.
درمان جراحی
در موارد بسیار نادر، یک زخم معده پیچیده ممکن است نیازمند انجام جراحی باشد. این روال ممکن است برای زخم های زیر اجرا شود:
- بازگشت مکرر زخم
- مقاوم به درمان
- خونریزی دهنده
- ایجاد کننده پارگی در معده
- ممانعت ایجاد کننده در سر راه خروج مواد غذایی از معده به سمت روده کوچک
جراحی ممکن است شامل اعمال زیر باشد:
- برداشتن کامل ناحیه زخم
- برداشتن بخش دیگری از بافت روده و پیوند زدن آن بر روی ناحیه زخم
- انسداد ورید خونریزی دهنده
- قطع کردن ارتباط عصبی با بعضی نواحی معده برای کاهش تولید اسید معده
رژیم غذایی سالم برای زخم معده
در گذشته تصور می شد که رژیم غذایی می تواند باعث ایجاد زخم معده شود. اکنون می دانیم که این ادعا صحیح نیست. همچنین می دانیم که اگرچه غذاهایی که می خورید باعث ایجاد یا بهبودی زخم های معده نمی شوند، اما داشتن یک رژیم غذایی سالم می تواند برای دستگاه گوارش و سلامت عمومی شما مفید باشد. به طور کلی، مصرف رژیم غذایی سرشار از میوه ها، سبزیجات و فیبر ایده بسیار خوبی می باشد. گفته می شود که ممکن است مصرف برخی از خوراکی ها در از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری نقش داشته باشند. خوراکی هایی که می توانند به مبارزه با هلیکوباکتر پیلوری یا تقویت باکتری های مفید در بدن کمک کنند عبارتند از:
- کلم بروکلی، گل کلم، کلم و تربچه
- سبزیجات برگ دار مانند اسفناج و کلم پیچ
- خوراکی های سرشار از پروبیوتیک، مانند کلم ترش، میسو، کامبوچا، ماست (به ویژه همراه با لاکتوباسیلوس و ساکارومیس)
- سیب
- زغال اخته، تمشک، توت فرنگی و توت سیاه
- روغن زیتون
علاوه بر این، چون افراد مبتلا به زخم های معده ممکن است، بیماری بازگشت اسیده معده نیز داشته باشند، بهتر است در دوران بهبودی زخم از مصرف خوراکی های پرادویه و ترش پرهیز کنید.
درمان های خانگی برای زخم معده
علاوه بر خوردن خوراکی های سالم، موارد زیر ممکن است به کاهش اثرات هلیکوباکتر پیلوری که مسئول بسیاری از زخم های معده می باشد، کمک کند. با این حال، این مکمل ها جایگزین داروهای تجویز شده یا برنامه های درمانی فعلی شما نیستند. این خوراکی های عبارتند از:
- پروبیوتیک ها
- عسل
- گلوتامین (منابع غذایی شامل مرغ، ماهی، تخم مرغ، اسفناج و کلم)
پزشک شما همچنین ممکن است پیشنهادهایی برای کارهایی که می توانید در خانه انجام دهید تا از مشکلات حاصل از زخم معده خود را کمی تسکین بخشید، به شما ارائه دهند. درمورد مصرف این داروهای طبیعی و خانگی برای زخم معده با پزشک خود مشورت کنید.
حتما بخوانید: برای زخم معده چی بخوریم
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرید یا به پزشک مراجعه کنید؟
اگر فکر می کنید زخم معده دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. می توانید با وی درباره علائم و گزینه های درمانی خود مشورت کنید. مهم است که به درمان زخم معده توجه خاص داشته باشید زیرا بدون درمان مناسب، زخم ها و هلیکوباکتر پیلوری می تواند باعث بروز مشکلات زیر شوند:
- خونریزی در ناحیه زخم می تواند برای زندگی فرد خطرآفرین باشد
- نفوذ، که وقتی روی می دهد که زخم از دیواره مجاری گوارشی عبور کرده و به ارگان های دیگر مانند لوزالمعده منتقل شوند
- سوراخ شدگی، که وقتی روی می دهد که زخم باعث ایجاد یک سوراخ در دیواره مجاری گوارشی می شود
- انسداد (گرفتگی) در مجرای گوارشی که به دلیل التهاب بافت های درگیر و آسیب دیده روی دهد
- سرطان معده، بویژه سرطان معده غیرکاردیا
حتما بخوانید: سرطان معده چیست و چه علائمی دارد؟
علائم این مشکلات ممکن است شامل موارد زیر باشند. اگر هر کدام از این علائم را داشتید، حتماً بلافاصله به پزشک خود مراجعه نمایید:
- ضعف
- مشکلات تنفسی
- استفراغ یا مدفوع قرمز یا سیاه
- درد شدید و گزنده در ناحیه شکم که به سرعت برطرف نمی شود
پیشگیری از بروز زخم معده
- برای جلوگیری از انتشار باکتری هایی که ممکن است باعث زخم معده شوند، دستان خود را به طور منظم با آب و صابون بشویید. همچنین، مطمئن شوید که تمام مواد غذایی خود را به خوبی شسته و در صورت لزوم آنها را به طور کامل بپزید.
- برای جلوگیری از بروز زخم های ناشی از مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، استفاده از این داروها را متوقف نموده (در صورت امکان) یا محدود کنید. در صورت نیاز به مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، حتماً دوز مصرفی را رعایت کرده و از مصرف الکل در هنگام مصرف این داروها پرهیز کنید. همچنین این داروها را همواره همراه با غذا و مایعات کافی مصرف نمایید.
سخن آخر
زخم های معده که به زخم گاستریت نیز معروف است، زخم های دردناک مخاط معده هستند. زخم های معده در واقع نوعی از زخم های گوارشی می باشند. زخم گوارشی هر زخمی است که هم معده و هم روده کوچک را تحت تأثیر قرار دهد. علائم و درمان زخم معده با روش های خانگی و پزشکی را در این مطلب خواندید. امیدوارم برایتان مفید بوده باشد.