روی (زینک) یک ماده معدنی اساسی است که در بیش از 100 واکنش شیمیایی بدن ایفای نقش می کند. این ماده برای رشد، سنتز DNA و درک طبیعی طعم حائز اهمیت است. روی همچنین به بهبود زخم، عملکرد سیستم ایمنی و سلامت تولید مثل کمک می کند. مقامات بهداشتی مقدار بالای دریافتی قابل تحمل (UL) برای استفاده روزانه روی در بزرگسالان را 40 میلی گرم در روز در نظر گرفتند. UL بالاترین میزان توصیه شده روزانه یک ماده مغذی است، بعید است که برای اکثر افراد عوارض جانبی منفی داشته باشد.
منابع غذایی سرشار از روی شامل: گوشت قرمز، مرغ، غذاهای دریایی، غلات سبوس دار و غلات غنی شده است. صدف حاوی بیشترین مقدار روی به میزان 493 درصد از ارزش غذایی روزانه در 3 اونس (85 گرم) وعده غذایی. اگرچه برخی از غذاها می توانند مقادیر بسیار بالایی از UL داشته باشند، اما هیچ گزارشی از مسمومیت با روی به طور طبیعی در اثر مصرف مواد غذایی گزارش نشده است. با این وجود، مسمومیت با روی از طریق مکمل های غذایی، از جمله مولتی ویتامین ها یا به دلیل مصرف اشتباهی محصولات خانگی حاوی روی رخ می دهد. در این بخش، 7 نشانه و علائم اوردوز مصرف روی ارائه شده است.
7 نشانه و علائم اوردوز روی
1. حالت تهوع و استفراغ
حالت تهوع و استفراغ از عوارض جانبی شایع گزارش شده مسمومیت با روی هستند. بازنگری از 17 مطالعه در مورد تاثیرات مکمل روی برای درمان سرماخوردگی نشان داد که روی ممکن است مدت سرماخوردگی را کاهش دهد، اما عوارض منفی آن شایع است. در حقیقت، 46 درصد از شرکت کنندگان در مطالعه گزارش حالت تهوع دادند. دوزهای بیشتر از 225 میلی گرم استفراغ آور است، به این معنا که استفراغ با احتمال زیاد رخ داده و می تواند سریعا اتفاق بیافتد. در یک مورد، حالت تهوع و استفراغ شدید تنها 30 دقیقه بعد از مصرف یک دوز تکی 570 میلی گرمی شروع شد. با این وجود، استفراغ می تواند در دوزهای پایین تر نیز رخ دهد.
در یک مطالعه 6 هفته ای بر روی 47 فرد سالم، افراد روزانه 150 میلی گرم روی مصرف کردند، که بیش از نیمی از شرکت کنندگان حالت تهوع و استفراغ را تجربه کردند. اگرچه استفراغ ممکن است بدن را از شر مقادیر سمی روی خلاص کند، اما ممکن است برای جلوگیری از عوارض بیشتر آن کافی نباشد. در صورت مصرف مقادیر سمی روی، فورا به پزشک مراجعه کنید.
2. درد معده و اسهال، از نشانه های اوردوز با روی
به طور معمول، درد معده و اسهال همراه با حالت تهوع و استفراغ است. در یک بازنگری بر روی 17 مطالعه در مورد مصرف مکمل های روی و سرماخوردگی، تقریبا 40 درصد از شرکت کنندگان درد شکم و اسهال را گزارش دادند. اگرچه کمتر شایع است، اما تحریک روده و خونریزی دستگاه گوارش نیز گزارش شده است. در یک مطالعه موردی، شخص بعد از مصرف 220 میلی گرم سولفات روی به صورت دو مرتبه در روز برای درمان آکنه، خونریزی روده را تجربه کرد.
علاوه بر این، مشخص شده است که غلظت روی کلرید بیش از 20 درصد باعث آسیب خورنده شدید دستگاه گوارش می شود. روی کلرید در مکمل های غذایی استفاده نمی شود، اما مسمومیت ناشی از مصرف اتفاقی مواد موجود در خانه امکان پذیر است. چسب ها، درزگیرها، شار لحیم کاری، مواد شیمیایی تمیزکننده و محصولات رنگ روغن، حاوی روی کلرید هستند.
3. علائم شبیه به آنفولانزا
مصرف بیشتر از مقدار UL در نظر گرفته شده برای بدن، ممکن است باعث علائم آنفولانزا، مانند تب، لرز، سرفه، سردرد و خستگی شود. این علائم در بسیاری از شرایط از جمله دیگر مسمومیت ها با مواد معدنی بروز می کند. بنابراین، تشخیص مسمومیت روی می تواند دشوار باشد. پزشک ممکن است در صورت مشکوک بودن به مسمومیت مواد معدنی، به تاریخچه پزشکی و رژیم غذایی و آزمایش خون نیاز داشته باشد. اگر مکمل مصرف می کنید، حتما اسامی آنها را به پزشک خود اطلاع دهید.
4. میزان کلسترول «خوب» یا کلسترول HDL کم
کلسترول HDL خوب با پاکسازی کلسترول از سلول ها، خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش داده و از این طریق از ایجاد پلاک گرفتگی عروق جلوگیری می کند. برای بزرگسالان، مقامات بهداشتی مصرف میزان HDL بیشتر از 40 میلی گرم در روز را توصیه می کنند. سطوح کمتر شما را در معرض بیشتر بیماری های قلبی قرار می دهد. بررسی چندین مطالعه در مورد روی و سطح کلسترول نشان داد که مصرف مکمل روی بیش از 50 میلی گرم در روز، ممکن است سطح کلسترول HDL خوب را کاهش داده و هیچ گونه تاثیری بر روی کلسترول LDL بد ندارد.
این بازنگری همچنین نشان داد که دوز 30 میلی گرم در روز روی- دوز پایین تری از مقدار UL برای روی- وقتی تا 14 هفته مصرف شود، هیچ گونه تاثیری بر HDL ندارد. اگرچه چندین عامل بر سطح کلسترول تاثیرگذار هستند، اما در صورت مصرف مکرر روی باید به یافته ها توجه کرد.
5. تغییر طعم (ذائقه چشایی)
روی برای حس چشایی حائز اهمیت است. در حقیقت، کمبود روی می تواند باعث اختلالی به نام «هیپوژوزیا» شود، که اختلال در ذائقه چشایی محسوب می شود. جالب اینجاست که مصرف روی بیش از مقادیر توصیه شده نیز ممکن است باعث تغییر در ذائقه چشایی از جمله طعم بد یا طعم فلز در دهان شود. به طور معمول، این علائم در مطالعاتی بر روی قرص های لوزی شکل لوزه (قطره های سرفه) یا مکمل های مایع برای درمان سرماخوردگی گزارش شده است. اگرچه برخی از مطالعات نتایج مفیدی را گزارش کردند، اما دوزهای مورد استفاده اغلب بیشتر از مقدار 40 میلی گرم بر روز UL هستند و عوارض جانبی آنها شایع است.
به عنوان مثال، 14 درصد از شرکت کنندگان در مطالعه یک هفته ای بعد از مصرف قرص های حل شدنی 25 میلی گرمی روی در دهان خود هر دو ساعت یک بار از طعم بد در دهان خود شکایت کردند. در مطالعه ای دیگر با استفاده از مکمل مایع، 53 درصد از شرکت کنندگان طعم فلز در دهان خود را گزارش کردند. با این وجود، هنوز مشخص نیست که این علائم تا چه مدت ادامه دارند. اگر از قرص های لوزی شکل روی یا مکمل های روی مصرف می کنید، اطلاع داشته باشید که حتی در صورت مصرف آن در دوز توصیه شده نیز این علائم ممکن است رخ دهد.
6. کمبود مس، از علائم مسمومیت با روی
روی و مس برای جذب شدن در روده کوچک با هم رقابت می کنند. دوز مصرفی روی بیشتر از مقدار توصیه شده UL می تواند در توانایی جذب مس اختلال ایجاد کند. با گذشت زمان، این مساله می تواند باعث کمبود مس شود. مس نیز مانند روی یک ماده معدنی اساسی است. این ماده به جذب آهن و سوخت و ساز بدن کمک می کند و این مساله برای تشکیل گلبول های قرمز خون ضروری است. همچنین در تشکیل گلبول های سفید خون نقش دارد. گلبول های قرمز خون اکسیژن را در بدن حمل می کنند، در حالی که گلبول های سفید خون نقش کلیدی در سیستم ایمنی بدن ایفا می کنند. کمبود مس ناشی از مصرف روی با چندین اختلال خونی همراه است:
- کم خونی فقر آهن: کمبود گلبول های قرمز سالم به دلیل کمبود آهن در بدن.
- کم‌خونی سیدروبلاستیک: کمبود گلبولهای قرمز سالم به دلیل عدم توانایی در سوخت و ساز مناسب آهن.
- نوتروپنی: عدم وجود گلبول های سفید سالم به دلیل اختلال در شکل گیری آنها.
اگر کمبود مس دارید، مکمل های مس را همراه با مکمل های روی مصرف نکنید.
7. عفونت های مکرر
اگرچه روی نقش مهمی در عملکرد سیستم ایمنی بدن دارد، اما روی بیش از حد می تواند واکنش ایمنی بدن را سرکوب کند. این مساله معمولاً یک عارضه جانبی ناشی از کم خونی و نوتروپنی است، اما نشان داده شده است که جدا از اختلالات خونی ناشی از روی نیز می تواند رخ دهد. در مطالعات درون کشت گاهی، مقدار زیاد روی باعث کاهش عملکرد سلولهای T می شود، که نوعی گلبول سفید خون است. سلول های T با اتصال و از بین بردن عوامل بیماری زا مضر، نقش مهمی در واکنش ایمنی شما دارند.
مطالعات انسانی نیز از این مساله حمایت می کند، اما نتایج به میزان کمتری سازگاری دارد. مطالعه ای کوچک بر روی 11 فرد سالم نشان داد که بعد از مصرف 150 میلی گرم روی به صورت دو مرتبه در روز به مدت 6 هفته، واکنش سیستم ایمنی بدن کاهش یافته است. با این وجود، مصرف 110 میلی گرم مکمل روی به صورت 3 مرتبه در روز به مدت یک ماه، اثرات کمی بر روی افراد مسن داشته است. برخی کاهش واکنش سیستم ایمنی بدن را تجربه کردند، در حالی که واکنش سیستم ایمنی برخی دیگر بهبود داشته است.
گزینه های درمانی مسمومیت با روی
- اگر تصور می کنید که مسمومیت با روی را تجربه می کنید، سریعاً با مرکز کنترل سم محلی خود تماس بگیرید. مسمومیت با روی به طور بالقوه تهدید کننده زندگی است. بنابراین، فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید.
- ممکن است نوشیدن شیر به شما توصیه شود، زیرا مقادیر زیاد کلسیم و فسفر موجود در آن می تواند به جلوگیری از جذب روی در دستگاه گوارش کمک کند. مصرف زغال فعال تأثیر مشابهی دارد.
- در موارد مسمومیت شدید از «عوامل چنگاله کننده» استفاده می شود. این موارد با اتصال به خون، بدن را از شر این ماده خلاص می کنند. سپس به جای اینکه جذب سلول ها شود، از طریق ادرار دفع می شود.
نتیجه گیری
اگرچه بسیاری از غذاها حاوی روی بیش از 40 میلی گرم در روز UL هستند، اما هیچ موردی از مسمومیت با روی در صورت مصرف به طور طبیعی در غذاها گزارش نشده است. با این وجود، مسمومیت با روی می تواند ناشی از مصرف مکمل های غذایی یا بلع تصادفی میزان زیاد آن باشد. مسمومیت با روی می تواند اثرات هم حاد و هم مزمن داشته باشد. شدت علائم تا میزان زیادی به دوز مصرفی و مدت زمان استفاده بستگی دارد.
با مصرف حاد مقادیر زیاد روی، احتمالاً علائم گوارشی رخ می دهد. در موارد شدید، مانند بلع تصادفی محصولات خانگی حاوی روی، ممکن است آسیب دیدگی دستگاه گوارش و خونریزی رخ دهد. مصرف طولانی مدت ممکن است عوارض جانبی کمتر، اما جدی تر از جمله میزان کم کلسترول HDL، کمبود مس و سرکوب سیستم ایمنی بدن داشته باشد. به طور کلی، فقط باید تحت نظارت پزشک مقدار بیش از UL توصیه شده را مصرف کنید.
منبع: healthline