شکم بزرگ شده به طور غیر طبیعی به سمت بیرون خارج می شود. شما می توانید تفاوت را ببینید و اندازه گیری کنید، و گاهی اوقات می توانید آن را احساس کنید. بزرگ شدن شکم می تواند به دلیل نفخ ناشی از گاز یا می تواند به دلیل تجمع مایع، بافت یا محتویات گوارشی باشد. بزرگ شدن شکم می تواند مزمن یا حاد باشد. در ادامه این مطلب سلام دنیا قصد داریم تا علت بزرگ شدن شکم مردان، زنان، افراد دیابتی و دختران چیست، علت ناگهانی بزرگ شدن شکم و روش های تشخیص و درمان بزرگ شدن شکم را مورد بررسی قرار دهیم. با ما همراه باشید.
بزرگ شدن شکم چیست
بزرگ شدن شکم یا تورم شکم به طور قابل توجه بیشتر از اندازه طبیعی ان است. این وضعیت اغلب با احساس نفخ با گاز یا محتویات گوارشی محبوس همراه است. با این حال، بزرگ شدن شکم همیشه به مشکلات گوارشی مربوط نیست. پزشکان علت بروز این مشکل را تجمع گاز، جنین (بارداری)، مدفوع (مدفوع دفع نشده)، مایع (به دلایل مختلف) یا چربی می دانند.
بزرگ شدن شکم ممکن است بسیار ناراحت کننده باشد، یا ممکن است به سادگی علامتی باشد که شما و پزشکتان ان را مشاهده می کنید. این وضعیت ممکن است حاد، یک اتفاق ناگهانی و غیرمعمول یا مزمن، موردی باشد که به طور مکرر به شکلی قابل پیش بینی رخ می دهد و برطرف می شود. بزرگ شدن مزمن شکم همراه با احساس نفخ ناراحت کننده و اغلب به یک مشکل گوارشی مربوط می شود.
حتما بخوانید: بهترین دمنوش برای نفخ شکم
بزرگ شدن شکم نشانه چیست
بزرگ شدن شکم یا یک مشکل ارگانیک یا عملکردی است.یک مشکل طبیعی را می توان با شواهد فیزیکی توضیح داد، مانند یک بیماری. مشکلات عملکردی قابل مشاهده اما غیر قابل توضیح هستند.
علل طبیعی بزرگ شدن شکم
علل طبیعی بزرگ شدن شکم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بارداری
- قاعدگی که باعث احتباس آب می شود.
- افزایش قابل توجه وزن، که تمایل دارد به عنوان چربی داخل شکمی ذخیره شود و ممکن است هضم را محدود کند
- انسداد روده کوچک یا بزرگ که باعث تجمع گاز و مواد زائد می شود
- فلج جزئی معده (گاستروپازیس) که باعث تجمع محتویات گوارشی می شود
- برخی از بیماری های گوارشی باعث ایجاد گاز و نفخ می شوند، از جمله رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک (SIBO)، بیماری سلیاک، نارسایی پانکراس برون ریز (EPI) و بیماری های التهابی روده (IBD)
- التهاب پوشش داخلی شکم (پریتونیت)
- تجمع مایع در شکم ناشی از بیماری کبدی (آسیت)
- بزرگ شدن اندام ناشی از التهاب یا انباشتگی
- خونریزی داخلی (خونریزی داخل شکمی)
علل عملکردی بزرگ شدن شکم
دلایل عملکردی بزرگ شدن شکم به مشکلات گوارشی منجر می شود که باعث تجمع گاز و/یا محتویات گوارشی می شود.این علل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- گاز ناشی از سوء هاضمه عملکردی، عدم تحمل غذایی یا سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
- یبوست که باعث تجمع مدفوع و محتویات گوارشی می شود
- احتباس ادرار که باعث تجمع ادرار می شود
- اختلال در انقباضات ماهیچه ای درگیر در هضم (انسداد کاذب روده) که باعث برگشت محتویات گوارشی می شود
- ضعف عضلات شکم که باعث افتادگی محتویات شکم به سمت بیرون و پایین می شود (انتروپتوز)
حتما بخوانید: درمان سوء هاضمه و معده درد با 21 درمان خانگی
علت بزرگ شدن شکم مردان چیست
1. سندروم روده تحریک پذیر (IBS)
سندرم روده تحریک پذیر (IBS) به اختلالی گفته می شود که با گرفتگی و درد شکمی همراه است.علاوه براین نفخ و تولید گاز ناشی از سندورم روده تحریک پذیر می‌تواند باعث بزرگ شدن ناگهانی شکم در مردان و زنان شود.
2. عدم تحمل لاکتوز
در صورتی که بدن قادر به هضم لاکتوز موجود در محصولات لبنی نباشد بیماری عدم تحمل لاکتوز رخ می دهد. عدم تحمل لاکتوز با علائمی مانند نفخ شکم و تولید گاز همراه است، این علائم می‌توانند باعث بزرگ شدن شکم در مردان و زنان شود.درصورتی که 2 ساعت بعد از مصرف لبنیات شکم متورم شود، ممکن است به عارضه عدم تحمل لاکتو دچار باشید.
3. آسکیت
آسکیت نوعی بیماری است که به دلیل تجمع مایعات در داخل شکم رخ می دهد. این تجمع معمولاً به دلیل مشکلات کبدی مانند بیماری سیروز ایجاد می شود. سیروز کبدی به دلیل آسیب شدید به کبد رخ می دهد.ابتلا که آسکیت برای اولین بار با بروز علائمی همراه نیست.اما با گذشت زمان با تجمع مایع در بدن شما متوجه بزرگ شدن ناگهانی شکم خواهید شد.
4. زیاده روی در غذا خوردن
یکی از دلایل بزرگ شدن شکم در مردان زیاده روی در غذا خوردن و مصرف غذاهایی است که حاوی مقادیر زیادی فیبر هستند. زیرا این غذاها با تولید گاز و ایجاد نفخ محبوس شده در بدن می تواند باعث بزرگ شدن شکم شوند.
5. خواب کم و یا خواب زیاد
خوابیدن 5 ساعت یا زمان کمتر در طول شب برای مدت طولانی می تواند باعث افزایش چربی شکمی و بزرگ شدن شکم در زنان و مردان شود. علاوه بر خواب زیاد، کم خوابیدن برای مدت طولانی نیز با بروز این مشکل همراه است. زیرا کمبود خواب برای تامین انرژی بدن، منجر به کاهش واکنش های سوخت و ساز بدن می شود.
علت بزرگ شدن شکم زنان چیست
1. پیری و الگوی سبک زندگی
از انجایی که بدن تمایل به تجمع چربی به سمت شکم دارد این امر می تواند باعث عدم تناسب چربی در بدن می شود.علاوه براین افزایش سن، استحکام عضلات و سفتی پوست را تحت تاثیر قرار می دهد.این موارد در نهایت باعث بزرگ شدن شکم در زنان می شود.
حتما بخوانید: نشانه های به هم ریختن و عدم تعادل هورمونی زنان
2. اختلالات هورمونی در زنان
بسیاری از زنان با ورود به مرحله یائسگی دچار تغییرات هورمونی می شوند، که باعث کاهش سطح هورمون زنانه و تاثیر ان بر چربی بدن میشود.در این دوره با کاهش سطوح استروژن و پرژسترون چربی بدن بیشتر در قسمت شکم تجمع پیدا می کند و منجر به بزرگ شدن شکم در زنان می شود.بنابراین اگر در مرحله یائسگی قرار دارید تغییرات هورمونی می تواند عامل مهمی در بزرگ شدن شکم شما باشد.
3. استرس زیاد و جدی
نتایج تحققیات نشان داده است که افرادی که از استرس مزمن رنج می برند بیشتر دچار چاقی های شکمی می شوند.زیرا در زمان بروز استرس بدن شروع به ترشح هورمون کورتیزول می کند،این افزایش منجر به تحریک فرد برای مصرف غذاهای چرب و خوراکی های شیرین می شود.این هورمون با تغییر شرایط شیمیایی بدن باعث می شوند فرد کالری کمتری بسوزاند و این انرژی به صورت چربی در بدن بخصوص در قسمت شکم ذخیره شود.
4. ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک
زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) به دلیل افزایش سطح تستوسترون دچار اضافه وزن خواهند شد.از آن جایی که تستوسترون هورمون مردانه ای است، مدل چاقی ممکن است مشابه چاقی مردانه باشد. سندرم تخمدان پلی کیستیک باعلائمی دیگری مانند دوره های نامنظم قاعدگی، افزایش موهای زائد و بروز آکنه نیز همراه است.
حتما بخوانید: برای تنبلی تخمدان چی بخوریم
علت بزرگ شدن شکم در افراد دیابتی
اگرچه چاقی و ابتلا به دیابت با هم مرتبط هستند اما خود افزایش وزن باعث ابتلا به دیابت نمی‌شود بلکه این مکانی ذخیره سازی چربی است که خطر ابتلا به دیابت را افزایش می دهد.چربی بدن بر اساس دو مکان در بدن طبقه بندی می شود.چربی احشایی که در داخل ناحیه شکم ذخیره میشود و درون دور دیواره اندام‌های داخلی جای می گیرد.چربی زیر جلدی در زیر پوست قرار دارد و به راحتی در زمان گرفتن دور کمر اندازه گرفته می شود.با اینکه چربی احشایی باعث افزایش خطر ابتلا به مشکلات جدی سلامتی مانند دیابت می شوند اما هر دو نوع چربی به دلیل تجمع در ناحیه شکم باعث بزرگ شدن شکم و افزایش خطر دیابت می شوند.لازم به ذکر است افراد با چربی بیش از حد شکمی در معرض خطر بیشتر ابلا به دیابت نوع 2 قرار دارند زیرا سلول‌های چربی شکمی با آزاد سازی مواد شیمیایی التهبی باعث کاهش توانایی بدن در ترکیب و استفاده از انسولین می شوند.
علت بزرگ شدن شکم دختر چیست
یکی از علائم سندروم پیش از قاعدگی (PMS) نفخ و بزرگ شدن شکم در دختران است.بزرگ شدن شکم در قاعدگی می تواند به دلیل تغییرات هورمون های جنسی یعنی پروژسترون و استروژن رخ دهد.علاوه براین احتباس آب نیز علل دیگری برای بزرگ شدن شکم است.زیرا با بروز تغییر در سطح استروژن و پروژسترون، بدن آب و نمک بیشتری را ذخیره می کند.آب و نمک باعث تورم و در نتیجه بزرگ شدن شکم در دوران قاعدگی در دختران می شوند.
علت بزرگ شدن معده و شکم
همانطور که در قسمت بالا نیز اشاره شد عواملی مانند احتباس نفخ و گاز، یکی از دلایل تورم یا بزرگ شدن شکم و معده هستند.در این شرایط معده و شکم بزرگتر از حد نرمال خود می شوند.
علت ناگهانی بزرگ شدن شکم چیست
علت ناگهانی بزرگ شدن شکم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- جمع سنگ‌های صفراوی در کیسه صفرا
- پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده
- افزایش وزن
- انسداد روده
- کیست تخمدان
حتما بخوانید: درمان خانگی درد پانکراتیت در طب سنتی و مدرن
علت بزرگ شدن شکم در طب سنتی
طب سنتی افزایش رطوبت بدن را عامل چاقی عنوان می کند. علاوه براین در طب سنتی خواب زیاد و کم تحرکی نیز عاملی دیگری برای چاقی شناخته شده اند.از طرف دیگر عدم کارکرد درست دستگاه گوارش که به معنای تجمع مواد زائد در بدن است که می تواند باعث چاقی و بزرگ شدن شکم شود.
تشخیص بزرگ شدن شکم
اگر به دنبال درمان های پزشکی برای بزرگ شدن شکم خود هستید،پزشک شما ابتدا تلاش می کند تا علت اصلی ان را شناسایی کند. آنها با پرسیدن سوالاتی در مورد علائم و معاینه شکم شما کار را شروع می کنند تا ببینند کدام قسمت شکم دچار تورم شده است. محل تورم، خواه در سراسر حفره شکمی شما یکنواخت باشد یا در یک ناحیه خاص مشخص تر باشد، به آنها کمک می کند تا تعیین کنند کدام اندام ها درگیر هستند و فهرست علل احتمالی را محدود کنند. همچنین ممکن است آن ناحیه را با دستان خود احساس کنند یا به آن ضربه بزنند و به صدایی که ایجاد می کند گوش دهند تا وجود مایعات، گازها یا جامدات را تعیین کنند.
اندام های داخلی شکم را می توان به دو صورت توپر یا توخالی بودن طبقه بندی کرد. اندام جامد شامل کبد، طحال، کلیه ها، آدرنال، لوزالمعده، تخمدان ها و رحم است. این اندام ها می توانند به دلیل التهاب یا رشد مواردی مانند تومور، آبسه یا کیست بزرگ شوند. پزشک شما ممکن است بتواند احساس کند که آنها بزرگ شده‌اند، یا ممکن است نیاز داشته باشند با کمک آزمایش تصویری از اندام‌های داخلی را بررسی کنند. رشد یک تومور بزرگ ممکن است از طریق پوست شکم قابل لمس باشد. پزشک وضعیت شما را با آزمایش‌های تصویربرداری تأیید می‌کند، در ادامه بسته به شرایط، آزمایش‌ها و درمان‌های بیشتر را پیگیری می‌کند.
اندام های توخالی شکم شامل معده، روده کوچک، کولون، کیسه صفرا، مجاری صفراوی، لوله های فالوپ، رحم و مثانه هستند. این اندام ها تنها در صورتی قابل لمس هستند که متورم شده باشند. اگر پزشک شما بتواند هر یک از آنها را احساس کند، بلافاصله متوجه می شود که مشکل از کجاست. مانند اندام های جامد، اندام های توخالی می توانند در اثر التهاب یا رشد تومور بزرگ شوند. اما آنها همچنین می توانند با مشکلات هضم،گاز، شیره های گوارشی، مدفوع و ادرار یا با بارداری، در مورد رحم یا به ندرت با خونریزی داخلی متورم شوند.
آزمایش های تصویربرداری این موضوع را مشخص می کند.یکی دیگر از دلایل تورم شکم، تجمع مایع در پوشش حفره شکم به نام صفاق است. این بافت ها می توانند در اثر عفونت (پریتونیت) ملتهب شوند یا در نتیجه وضعیتی به نام آسیت با مایع پر شوند. معمولاً یک عارضه جانبی اسکار کبد (سیروز)، آسیت زمانی رخ می دهد که فشار روی رگ های خونی در کبد (فشار خون پورتال) مایع را به داخل حفره شکمی وادار می کند.پزشک اغلب می توانند مایع داخل صفاق را از طریق معاینه فیزیکی تشخیص دهند، اما نتایج سونوگرافی شکم دقیق تر است.
درمان مشکل بزرگ شدن شکم
اگر بزرگ شدن شکم شما یک علت طبیعی داشته باشد، درمان برای آن علت بسیار خاص خواهد بود. این ممکن است به معنای مدیریت بیماری، عفونت، رشد، انسداد یا آسیب باشد. یک مورد حاد زمانی برطرف می شود که علت زمینه ای آن درمان شود. یک مورد مزمن ممکن است به صورت تجویز مکمل با دیورتیک ها (برای مایعات)، ملین ها (برای یبوست) یا کپسول های زغال فعال (برای گاز) درمان شود.
حتما بخوانید: 21 ملین قوی برای یبوست شدید و مزمن گیاهی
اگر بزرگ شدن شکم به علت عملکردی باشد که علت آن ناشناخته است، ممکن است برای کنترل آن کمی آزمون و خطا لازم باشد.پزشک شما ممکن است تست تنفس هیدروژن را برای کمک به تعیین علت گاز اضافی روده توصیه کند. آنها همچنین ممکن است به شما توصیه کنند که تغییرات رژیم غذایی، پروبیوتیک ها یا آنزیم ها را برای بهبود فرآیندهای گوارشی امتحان کنید. اگر آنها به ضعف عضلانی به عنوان علت بزرگ شدن شکم مشکوک باشند، ممکن است تمرینات شکم یا لگن را پیشنهاد کنند.
راهکارهای خانگی برای پیشگیری از بزرگ شدن شکم
اگر علت بزرگ شدن شکم را بدانید، پیشگیری آسان تر است. اگر متوجه شدید که بعد از غذا خوردن تورم شکم رخ می دهد، ممکن است بتوانید عادات غذایی خود را برای جلوگیری از آن تغییر دهید. برای مثال:
- حساسیت های غذایی را شناسایی کنید و رژیم غذایی خود را متناسب با آن تغییر دهید.
- غذا را به مقدار کمتر و آهسته تر بخورید. بین وعده های غذایی بیشتر صبر کنید.
- آب بیشتری بنوشید و فیبر بیشتری بخورید تا از تجمع مواد زائد در بدن جلوگیری کنید.
- آنزیم های گوارشی و پروبیوتیک ها را قبل از غذا امتحان کنید.
بزرگ شدن شکم چه زمانی خطرناک است
در صورت بزرگ شدن شکم در شرایط زیر به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:
- تورم شکم بدتر می شود و از بین نمی رود.
- همراه با درد شدید شکم است.
- با علائم بیماری مانند تب، استفراغ یا خونریزی همراه است.
- یک مشکل مزمن است و شما علت آن را نمی دانید.
سخن پایانی:
بزرگ شدن شکم اغلب یک مشکل موقتی است که با هضم غذا مرتبط است، اما می تواند ناراحت کننده باشد و گاهی اوقات می تواند نشان دهنده یک بیماری جدی باشد.البته نیازی به تحمل کردن درد نیست. اگر مشکل گوارشی دارید، پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا دلایل و استراتژی های مدیریت آن را در خانه محدود کنید. در صورتی که به یک بیماری حاد مبتلا هستید که بهبود پیدا نمی کند، باید به دنبال مراقبت باشید تا علل جدی را رد کنید. گاهی اوقات یک علامت، نعمتی است که شما را به سوی درمان یک بیماری غیر منتظره سوق می دهد یا به سادگی یک عدم تحمل غذایی را کشف می کنید.
مقالات مرتبط:
از بین بردن باد شکم فوری با 25 درمان خانگی