سرطان معده چیست؟ معده یکی از اعضای موجود در شکم و بخشی از دستگاه گوارش می باشد و مانند هر کدام از اعضای دیگر مستعد ابتلا به سرطان می باشد. سرطان معده ناشی از تجمع غیرطبیعی گروهی از سلول ها در معده است که در نهایت باعث تشکیل توده ای در معده می شود. سرطان معده پنجمین سرطان شایع در دنیا است و از نظر تعداد مرگ و میر در میان سرطان ها، سومین سرطان کشنده در سراسر دنیا می باشد.
علایم اولیه سرطان معده شامل کاهش وزن، بی اشتهایی، تهوع خفیف، سوء هاضم و سوزش سر دل می باشد که در صورت مشاهده هر کدام از این علایم بهتر است که به پزشک مراجعه نمایید. در این مقاله می خواهیم شما را با روش های های تشخیص سرطان معده و همچنین مراحل سرطان معده آشنا کنیم.
روش‌های تشخیص سرطان معده
پیش‌تر گفتیم چه نشانه‌ها و علایمی به شما می‌گوید باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک از نشانه ها، سابقه ی خانوادگی، برخی از عادتهایی که مربوط به سبک زندگی شماست (مانند عادات غذایی) و سابقه پزشکی شما سوالاتی می پرسد، بعد یک معاینه فیزیکی روی شما انجام می دهد تا میزان حساسیت معده یا توده را بسنجد. اگر پزشک به بیماری شما شک کند، شما را به متخصص ارجاع می دهد تا آزمون های تکمیلی انجام شود.
در اینجا به روش های تشخیص سرطان معده که شامل چندین موارد است اشاره می کنیم:
برای کشف و تشخیص سرطان معده، از آزمایش هایی که مری و معده را مورد معاینه قرار می دهند، استفاده می شود که می توان از آزمایش ها و روش های زیر نام برد:
1- بررسی های شیمیایی خون :
روشی است که در آن از بیمار نمونه خون می گیرند تا میزان مواد خاص آزاد شده در بدن توسط اندام ها و بافت های آن اندازه گیری شود و مورد ازمایش قرار گیرد.
میزان غیرعادی (بیشتر یا کمتر از حد نرمال )یک ماده می تواند علامت وجود یک بیماری در اندام بافت تولیدکننده آن ماده باشد.
2- شمارش کامل خون(CBC):
روندی که از شخص نمونه خون می گیرند تا موارد زیر را مورد بررسی قرار دهند:
2-1- شمارش گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکتها
2-2- میزان هموگلوبین(پروتیینی که اکسیژن را حمل می کند) در گلبول های قرمز
2-3- نسبت گلبول های قرمز در نمونه مورد نظر
3- آندوسکوپی فوقانی :
آندوسکوپ که وسیله ای نازک و لوله ای شکل به همراه نور و لنز برای دیدن است ، از طریق دهان و گلو به درون مری فرستاده می شود. از این لوله نازک برای دیدن درون مری ، معده و اثنی عشر(اولین قسمت از روده کوچک) برای بررسی مناطق غیر عادی است ، استفاده می شود.
4- آزمایش بررسی امکان وجود خون در مدفوع:
آزمایش مدفوع برای یافتن خون در آن است که با کمک میکروسکوپ امکان پذیر می باشد.
5- اشعه پرتوی ایکس با نوشیدن مایع باریم:
از مری و معده گرفته می شود.بیمار یک محلول حاوی باریم (یک ترکیب سفید نقره ای متالیک)می نوشد. این مایع مری و معده را به طور کامل می پوشاند و عکس های ایکس ری گرفته می شود.به این شیوه گرفتن عکس رنگی از دستگاه گوارش فوقانی نیز می گویند. (x-ray) یک سری عکس با اشعه ایکس
6- نمونه برداری :
زمانی که پزشک در موقع آندوسکوپی به چیزی مشکوک باشد از آن بافت یا سلول نمونه برداری می کند. برداشتن سلول ها یا بافت ها به منظور بررسی آنها زیر میکروسکوپ است تا ببینند علایم سرطان مشاهده می شود یا خیر.
7- سی تی اسکن (CAT scan):
در این روش از زاویه های گوناگون تعدادی عکس های دقیق (با جزییات) از مناطق درون بدن گرفته می شود. متصل است گرفته می شود.در برخی موارد امکان دارد برای اینکه اندام ها و بافتها ، واضح تر مشاهده شوند ، به بیمار یک ماده رنگی بنوشانند و یا در ورید تزریق نمایند.به این روش توموگرافی کامپیوتری نیز می گویند x-ray البته این عکس های به کمک کامپیوتری که به دستگاه اشعه ایکس
عوامل موثر در امکان بهبودی و حق انتخاب درمان
امکان بهبود (پیش آگاهی) و حق انتخاب درمان به مورد زیر بستگی دارد:
1- مرحله و درجه سرطان (آیا هنوز سرطان در معده است یا به غدد لنفاوی یا دیگر نقاط بدن نیز سرایت کرده است).
2- سلامت عمومی بیمار، زمانی که سرطان معده در مراحل اولیه تشخیص داده شود، امکان بهبودی بیشتر است؛ چون سرطان معده معمولا وقتی کشف و تشخیص داده می شود که در مرحله پیشرفته ای است. در مراحل پیشرفته تر، سرطان معده را می توان درمان کرد اما به ندرت به طور کامل درمان می شود.
آزمون ها و روش های مورد استفاده برای مرحله بندی سرطان معده :
بعد از تشخیص سرطان معده، برای اینکه مشخص شود که سلول های سرطانی در معده یا بخش های دیگر بدن منتشرشده اند یا خیر، باید آزمایش هایی انجام شود که به این روند «تعیین مرحله» می گویند. اطلاعاتی که از عملیات تعیین مرحله ، بدست می آید نشان دهنده مرحله بیماری است و آگاهی از آن برای انجام عمل جراحی بسیار مهم است.
چه آزمایشات و بررسیهایی در عملیات "تعیین مرحله" انجام می شود:
1- پت اسکن PET(اسکن توموگرافی با گسیل پوزیترون):
این شیوه برای پیدا کردن سلول های تومور بدخیم در بدن به کار می رود.روش انجام کار به این شکل است که مقادر کمی گلوکز(شکر) رادیواکتیو به یک رگ تزریق می شود . اسکنر پت دور بدن می چرخد و از جاهایی که گلوکز رادیواکتیو در بدن جریان دارد، عکس برداری می کند.گلوکز رادیواکتیو باعث واضح تر شدن سلول های تومور بدخیم در عکس می شوند زیرا این سلولها نسبت به سلولهای عادی ، گلوکز بیشتری را مصرف می کنند و فعال تر هستند.
2-عکس گرفتن قفسه سینه با اشعه ایکس:
در این روش یک عکس ایکس ری از اندام ها و استخوان های درون سینه گرفته می شود.ایکس ری نوعی انرژی است که به درون بدن نفوذ کرده و تصویری از مناطق مختلف بر روی فیلم ایجاد می کند.
3- سونوگرافی آندوسکوپیک(EUS):
در این روش یک آندوسکوپ، معمولاً از طریق دهان یا مقعد، وارد بدن می شود. همانطور که قبلا گفتیم ، آندوسکوپ یک وسیله لوله ای شکل است که یک منبع نور و یک لنز برای دیدن دارد .جستجوگر در انتهای آندوسکوپ امواج مافوق صوت (اولتراسوند) به بافت ها یا اندام های داخلی وارد می کند که دربرخورد با اندام یا بافت مورد نظر منعکس می شود و تصویری از بافت های بدن را ایجاد می کندکه به این تصاویر سونوگرام می گویند. و به این روش آندوسونوگرافی نیز می گویند.
4- آزمایش های CA-125 ,B-HCG ,CEA:
آزمایش‌های B-HCG (beta-human chorionic gonoclotropin)، CA-125 و CEA (آنتی‌ژن کارسیوامبریونیک: آزمایش‌هایی که سطح B-HCG، CA-125 و CEA را در خون اندازه‌گیری می‌کنند. البته باید گفت که این مواد هم از راه سلولهای سرطانی و هم سلول های عادی وارد جریان خون می شوند. ولی زمانی که مقدار آن بیشتر از میزان عادی در خون باشد، می تواند علامتی از سرطان معده یا نارسایی های دیگر باشد.
5- سی . تی . اسکن-5(CTscan):
متصل است ، گرفته می شود و برای تصویر برداری بهتر از محلول باریم استفاده می شود.X-ray این روش که توموگرافی کامپیوتری نامیده می شود، روشی است که تعدادی عکس دقیق از زوایای مختلف مناطق دورن بدن به وسیله کامپیوتری که به دستگاه اشعه ایکس.
6- لاپاروسکوپی:
این روش نوعی جراحی است که برای بررسی علایم بیماری ، به معاینه اندام های درون شکم می پردازد. در این روش شکاف ها(برش های )کوچکی در دیواره شکم ایجاد می شود و لاپاروسکوپ (لوله ای نارک روشن) وارد یکی از آن شکاف ها می شود. همچنین ممکن است با استفاده از وسیله های دیگر از این شکاف برای برداشتن اندام یا نمونه های بافتی برای نمونه برداری (بیوپسی) انجام دهند.
تشخیص و کشف سرطان معده فقط در چند دقیقه
ابداع روش جدیدی که سرطان معده را در عرض چند دقیقه تشخیص می دهد. گروه بین المللی محققان از کالج سلطنتی لندن، دانشکده پزشکی کیل و همچنین آکادمی علوم جمهوری چک در طی یک مطالعه (این مطالعه در نشریه (اسم نشریه را پایین می نویسم شما اینجا قرار بدید من می نویسم فونتم به هم می خورد) منتشر شده است)، موفق به ابداع یک آزمایش جدید تنفسی شدند. در این آزمایش جدید تنفسی برخی ترکیبات شیمیایی که فقط در بازدم بیماران مبتلا به سرطان مری و یا معده وجود دارد، تجزیه و تحلیل می شود، بعد از چند دقیقه سلامت یا وجود بیماری سرطان در مری و معده فرد مشخص می شود.
لازم به ذکر است که میزان دقت این آزمایش تنفسی 90 درصد است و نتیجه آن در عرض چند دقیقه مشخص می شود در حالی که نتیجه تشخیص با روش های دیگر 4 تا 6 ساعت زمان می برد هزینه های تشخیص سرطان معده با روش های فعلی که آن هم تنها در مراحل پیشرفته تشخیص داده می شود بسیار بالا است. پرفسور جرج هنا از کالج سلطنتی لندن مدیریت این تحقیق را بر عهده داشت، اعلام کرد که ابداع آزمایش تنفسی ما می تواند مشکل هزینه ها را حل کند، به دلیل اینکه می توان بیماری را در مراحل اولیه و زمانی که علایم غیر اختصاصی دارد،تشخیص داد.با این روش میتوان تعداد آندوسکوپی های تهاجمی را نیز در بیمارن کاهش داد.
راه های انتشار سرطان در بدن :
سرطان به 3 شیوه در بدن منتشر می‌شود. سه راهی که سرطان از طریق آنها در بدن منتشر می‌شود عبارتند از:
1. از طریق بافت. سرطان به بافت‌های عادی اطراف خود حمله می‌کند.
2. از طریق سیستم لنفاوی. سرطان به سیستم لنفی حمله می‌کند و از طریق مجراهای لنفی به مناطق دیگر بدن منتقل می‌شود.
3. از طریق خون. سرطان به سیاهرگ‌ها و مویرگ‌ها حمله می‌کند و از طریق خون به مناطق دیگر بدن نفوذ می‌کند.
وقتی که سلولهای سرطانی از غده اولیه (اصلی) جدا شده و از طریق لنف یا خون به نقاط دیگر بدن نفوذ می‌کند، ممکن است تومور دیگری (ثانویه) تشکیل شود.
برای مثال، اگر سرطان سینه به استخوان‌ها سرایت کند، سلولهای سرطانی موجود در استخوان در واقع همان سلولهای سرطان سینه هستند و بیماری سرطان سینه متاستاتیک خوانده می‌شود نه سرطان استخوان.
مرحله بندی سرطان معده
مراحل زیر برای سرطان معده مورد استفاده قرار می‌گیرند:
مرحله صفر کارسینومای درجا (Carcinoma in Situ)
در مرحله صفر ، سلولهای غیرعادی در ساختار لایه مخاطی (داخلی‌ترین لایه) دیواره معده یافت می‌شوند. این سلولهای غیرعادی که ممکن است تبدیل به سرطان شوند و به بافت‌های سالم مجاور سرایت کنند. مرحله صفر کارسینومای درجا Carcinoma in Situ نامیده می‌شود.
مرحله یک (I)
در مرحله یک (I)، سرطان تشکیل شده است، و بسته به اینکه در کجا منتشر شده، به مرحله یک ای و یک بی (IA و IB) تقسیم می‌شود.
مرحله یک ای (IA): سرطان در لایه مخاطی (درونی‌ترین لایه) دیواره معده کاملاً رسوخ کرده است.
مرحله یک بی (IB): سرطان در بخش‌های زیر انتشار یافته:
در لایه مخاطی (درونی‌ترین لایه) دیواره معده و تا 6 غده لنفاوی مجاور تومور یا در لایه ماهیچه‌ای (میانی) دیواره معده.
مرحله دو (II)
در مرحله دو سرطان معده، سرطان در بخش‌های زیر گسترش پیدا کرده است:
کاملاً در لایه مخاطی (داخلی‌ترین لایه) دیواره معده و در 7 الی 15 غده لنفاوی مجاور تومور نیز یافت می‌شود.
در لایه ماهیچه‌ای (میانی) دیواره معده و تا 6 غده لنفاوی مجاور تومور یافت می‌شود.
در لایه سروزی (بیرونی‌ترین) دیواره معده گسترش یافته ولی به هیچ غده لنفاوی یا اندام‌های دیگری رسوخ نکرده است.
مرحله سه (III)
در مرحله سه (III) سرطان معده بسته به جاهایی که سرطان گسترش یافته، به مراحل سه ای (IIIA) و سه بی (IIIB) تقسیم می‌شود:
مرحله سه ای (IIIA): سرطان در بخش‌های زیر گسترش یافته است:
در لایه ماهیچه‌ای (میانی) دیواره معده و در 7 الی 15 غده لنفاوی مجاور تومور یافت می‌شود.
در لایه سروزی (بیرونی‌ترین لایه) دیواره معده پیشروی کرده و در 1 الی 6 غده لنفاوی مجاور نیز یافت می‌شود.
در اندام‌های مجاور معده رسوخ کرده اما به هیچ غده لنفاوی یا اندام‌های دیگر بدن سرایت نکرده است.
مرحله سه بی (IIIB): سرطان به لایه سروزی (بیرونی‌ترین لایه) دیواره معده سرایت کرده و در 7 الی 15 غده لنفاوی مجاور تومور یافت می‌شود.
مرحله چهار (IV)
در مرحله چهار (IV)، سرطان به بخش‌های زیر سرایت کرده است:
اندام‌های مجاور معده و حداقل یک غده لنفاوی.
بیش از 15 غده لنفاوی.
بخش‌های دیگر بدن.
سرطان معده عودکننده
سرطان معده عودکننده، سرطانی است که بعد از درمان عود می‌کند (بازمی‌گردد). سرطان ممکن است در معده یا بخش‌های دیگر بدن مانند ریه یا غدد لنفاوی عود کند.