غش کردن یا سنکوپ به معنی از دست دادن ناگهانی و موقت هوشیاری می باشد. این امر معمولاً به دلیل کمبود رسیدن اکسیژن به مغز روی می دهد. بسیاری از چیزها مانند کاهش فشار خون می توانند باعث افت اکسیژن در خون شوند. غش کردن معمولاً خطر جدی محسوب نمی شود. با این وجود گاهی اوقات می تواند نشان دهنده یک وضعیت جدی پزشکی باشد. افراد باید هر مورد غش را به عنوان یک فوریت پزشکی در نظر گرفته، علت آن را کشف کرده و علائم آن را درمان کنند. در این مقاله از سایت سلام دنیا، ما نگاهی به دلایل غش کردن انداخته و بررسی می کنیم که چه هنگام باید به پزشک مراجعه نمایید.
دلایل غش کردن یا سنکوپ چیست
غش کردن معمولاً به دلیل کمبود اکسیژن در مغز در اثر مشکلات ریوی یا گردش خون یا مسمومیت با منواکسید کربن روی می دهد. غش کردن یک مکانیسم بقاست. اگر میزان خون و اکسیژن در مغز کاهش یابد، بدن بلافاصله شروع به خاموش کردن بخش های غیر حیاتی بدن برای هدایت منابع به ارگان های حیاتی می نماید.
وقتی مغز سطح پایین اکسیژن را درک کند، سرعت تنفس برای افزایش سطح آن افزایش می یابد. ضربان قلب نیز افزایش می یابد تا اکسیژن بیشتری به مغز برسد. این امر فشار خون را در سایر بخش های بدن کاهش می دهد. در نتیجه مغز سپس خون بیشتری نسبت به سایر نواحی بدن دریافت می کند. بیش فعالی بعلاوه افت فشار خون می تواند باعث از دست دادن کوتاه مدت هوشیاری، ضعف عضلانی و غش شود.
حتما بخوانید: 6 خطر بزرگ فشار خون پایین بر سلامتی
عوامل زیربنایی که منجر به غش کردن افراد می شود
عوامل زیربنایی مختلفی می توانند باعث غش کردن یک فرد شوند. ما بعضی از آنها را در ادامه مورد بررسی قرار می دهیم:
1. علت غش کردن: سنکوپ نوروکاردیوژنیک
سنکوپ نوروکاردیوژنیک به دلیل عدم عملکرد کوتاه مدت سیستم عصبی خودمختار (ANS) روی می دهد. بعضی افراد آن را سنکوپ بواسطه عصبی (NMS) می نامند. سیستم عصبی خودمختار عملکردهای خودکار بدنی مانند ضربان قلب، گوارش و نرخ تنفس را کنترل می کند. در سنکوپ بواسطه عصبی، افت فشار خون ضربان و تپش قلب را کند می کند. این امر به طور موقت در تامین خون و اکسیژن برای مغز وقفه ایجاد می کند.
فعال کننده های احتمالی سنکوپ نوروکاردیوژنیک عبارتند از:
- یک تصویر ناخوشایند یا شوک دهنده مانند دیدن خون
- قرار گرفتن ناگهانی در معرض یک واقعه یا صحنه ناگوار
- ناراحتی عاطفی ناگهانی مثلاً پس از شنیدن یک خبر ناخوشایند
- خجالت شدید
- درجا ایستادن برای مدت طولانی
- بودن در یک محیط گرم و خفه برای مدت طولانی
- سنکوپ شغلی
سنکوپ شغلی یا وضعیتی نوعی سنکوپ نوروکاردیوژنیک با فعال کننده های فیزیکی به جای فعال کننده های احساسی، ذهنی یا انتزاعی می باشد. فعال کننده عبارتند از:
- خندیدن یا بلعیدن
- دفع ادرار یا مدفوع
- سرفه یا عطسه
- فعالیت های بدنی قدرتی مانند برداشتن یک وزنه سنگین
حتما بخوانید: درمان خانگی سرفه خشک و خلط دار
2. علت غش کردن: فشار خون ارتواسپاتیک
فشار خون ارتواسپاتیک مربوط به غش کردن پس از بلند شدن سریع از وضعیت نشسته یا خوابیده می باشد. جاذبه خون را به سمت پاها کشیده، فشار خون را در جاهای دیگر بدن کاهش می دهد. سیستم عصبی معمولاً به این وضعیت با افزایش ضربان قلب و تنگ کردن رگهای خونی واکنش نشان می دهد. این امر فشار خون را ثابت نگه می دارد. با این وجود، اگر چیزی مانع این روال تثبیت شود، ممکن است تامین خون و اکسیژن به مغز دچار افت شده و منجر به غش کردن فرد شود. فعال کننده های این وضعیت عبارتند از:
- کم آبی: اگر سطح مایعات خونی افت کند، فشار خون نیز کاهش پیدا خواهد کرد. این امر می تواند تثبیت فشار خون را دشوارتر ساخته و در نتیجه خون و اکسیژن کمتری به مغز خواهد رسید.
- دیابت کنترل نشده: افراد مبتلا به دیابت ممکن است لازم باشد بیشتر دفع ادرار داشته باشند و این امر کم آبی به دنبال خواهد داشت. سطح قند خون بالا می تواند به بعضی اعصاب بویژه اعصابی که فشار خون را تنظیم می کنند، آسیب وارد نماید.
- بعضی داروها: مصرف داروهای مدر، مهار کننده های بتا و داروهای ضد فشار خون بالا می تواند باعث بروز فشار خون ارتواسپاتیک در بعضی افراد شود.
- الکل: بعضی افراد اگر بیش از حد الکل در مدت زمان کوتاهی مصرف کنند، دچار غش می شوند.
- بعضی وضعیت های عصبی: بیماری پارکینسون و سایر وضعیت های عصبی بر سیستم عصبی تاثیر می گذارند. این امر می تواند منجر به بروز فشار خون ارتواسپاتیک شود.
- سندرم سینوس کاروتید: سرخرگ کاروتید، سرخرگ اصلی تامین خون مغز می باشد. وقتی بر روی حسگرهای فشار یا سینوس کاروتید در این سرخرگ فشار وارد شود، می تواند باعث غش شود. اگر سینوس کاروتید فردی بسیار حساس باشد، فشار خون ممکن است وقتی وی سرش را به یک طرف می چرخاند، یقه یا کراوات تنگ استفاده می کند یا در هنگام اصلاح از روی سینوس کاروتید عبور می کند، دچار افت شده و فرد غش کند. این امر بیشتر در بین مردان سالخورده شایع است.
3. سنکوپ قلبی
یک مشکل زمینه ای قلبی ممکن است تامین خون و اکسیژن به مغز را کاهش دهد. بعضی از نارسایی های قلبی احتمالی عبارتند از:
- آریتمی یا ضربان قلب غیر عادی
- تنگی مجرا یا انسداد یکی از دریچه های قلب
- پرفشاری یا فشار خون بالا
- حمله قلبی که در آن ماهیچه قلب به دلیل کمبود اکسیژن و خون می میرد
حتما بخوانید: علل فشار خون بالا و درمان آن
این عامل غش کردن معمولاً نیازمند درمان فوری پزشکی و تحت نظر بودن طولانی مدت دارد.
انواع غش کردن
جدا از حملات مجزای غش بدلیل عوامل زیربنایی آن، یکی از دو نوع غش مختلف ممکن است روی دهد:
- پیش یا نزدیک سنکوپ: این امر وقتی روی می دهد که فرد می تواند رویدادها یا احساسات خود را در طول از دست دادن هوشیاری به خاطر آورد مانند سرگیجه، تاری دید و ضعف عضلانی. وی ممکن است سقوط کردن قبل از وارد آمدن ضربه به سر و از دست دادن هوشیاری را نیز به خاطر آورد.
- سنکوپ: این وضعیت وقتی روی می دهد که فرد احساس سرگیجه و از دست دادن دید را به خاطر آورده اما سقوطش را به یاد ندارد.
علائم غش کردن
از دست دادن هوشیاری اصلی ترین علامت غش می باشد. علائم زیر نیز ممکن است در حین وقوع حمله غش روی دهند:
- احساس سنگینی پاها
- تاری دید
- گیجی و پریشانی
- احساس گرمی و داغی بدن
- سبکی سر، سرگیجه یا احساس شناوری
- حالت تهوع
- تعریق
- استفراغ
- خمیازه
حتما بخوانید: درمان سرگیجه با 10 درمان ساده خانگی
وقتی فرد غش می کند، ممکن است:
- سقوط کند
- به طور غیرعادی رنگ پریده به نظر برسد
- فشار خون پایین و ضربان قلب ضعیفی داشته باشد
درمان غش کردن
اگر فردی با یک وضعیت زمینه ای غش کند، نیازمند درمان خواهد بود. این امر باعث جلوگیری از وقوع دوباره این وضعیت خواهد شد. معمولاً درمان بیشتری نیاز نخواهد بود.
- برای کمک به جلوگیری از حملات غش بعدی، افراد باید از فعال کننده های آن مانند در جا ایستادن طولانی مدت، کم آبی یا ماندن طولانی مدت در محیط های گرم دوری کنند.
- اگر دیدن یا فکر کردن به تزریق یا خون باعث می شود فرد احساس غش پیدا کند، باید قبل از انجام روال های پزشکی این مطلب را به اطلاع پزشک یا پرستار خود برساند. پزشک یا پرستار می تواند فرد را در وضعیتی ایمن مانند دراز کشیدن قبل از شروع روال مذکور قرار دهد.
- افراد معمولاً از مهارکننده های بتا برای درمان فشار خون بالا استفاده می کنند. با این وجود، این داروها ممکن است اگر سنکوپ نوروکاردیوژنیک در کیفیت زندگی فرد اختلال ایجاد کند، نیز مورد استفاده قرار گیرند. بعضی عوارض جانبی مهارکننده های بتا عبارتند از خستگی، سردی دست ها و پاها، کاهش ضربان و تپش قلب، حالت تهوع و اسهال.
اگر فردی غش کرد، چه کنیم؟
افرادی که احساس می کنند ممکن است دچار غش شوند، باید امور زیر را انجام دهند:
- مکان مناسبی برای دراز کشیدن یا نشستن پیدا کنند.
- در وضعیت نشسته، سر خود را بین زانوهایشان قرار دهند.
- در هنگام بلند شدن، این کار را به آرامی انجام دهند.
اگر متوجه شدید فردی غش کرده یا در حال غش کردن است، می توانید امور زیر را انجام دهید:
- فرد را به پشت در وضعیت دراز کش قرار دهید.
- اگر فرد در حال تنفس است، پاهای وی را حدود 12 اینچ از سطح قلب وی بالاتر نگه دارید تا جریان خون به سمت مغز تسهیل شود.
- کمربند، کراوات، یقه پیراهن و سایر اشکال پوشش محدود کننده فرد را شل یا باز کنید.
- وقتی فرد هوشیاری خود را بازیافت، به وی اجازه ندهید به سرعت از جای خود برخیزد.
- اگر فرد برای مدت بیش از یک دقیقه بیهوش ماند، وی را در وضعیت احیاء قرار داده و با اورژانس تماس بگیرید.
اگر فرد تنفس ندارد:
- تنفس، سرفه کردن یا حرکات وی را بررسی کنید.
- مطمئن شوید که مجاری تنفسی وی باز هستند.
- اگر هیچ نشانه ای از تنفس یا جریان هوا وجود نداشت، احیاء قلبی ریوی (CPR) را شروع کنید.
- به روال احیاء قلبی ریوی تا زمان رسیدن کمک یا شروع روال تنفس عادی فرد ادامه دهید.
- وی را در وضعیت احیاء قرار داده و تا رسیدن کمک در کنار وی بمانید.
- اگر فرد بعد از سقوط دچار خونریزی شده است، محل جراحت وی را فشار دهید تا خونریزی کنترل شود.
روش تشخیص غش کردن یا سنکوپ
حمله غش ممکن است نشانه یک وضعیت زمینه ای جدی مانند سکته باشد. اگر فرد در صورت خود احساس کرختی می نماید، یکی از دستهایش فلج، ضعیف یا بی حس شده است یا نمی تواند به خوبی تکلم کند، به کمک فوری پزشکی نیاز دارد. افراد باید در موارد زیر از کمک های پزشکی برخوردار شوند:
- دچار درد سینه یا تپش یا ضربان نامنظم قلب قبل از دست دادن هوشیاری شوند
- سابقه بیماری قلبی داشته باشند
- غش باعث ایجاد جراحت شده باشد
- بی اختیاری ادرار یا مدفوع قبل از غش کردن رخ داده باشد
- در دوران بارداری دچار غش شود
- به دفعات دچار حملات غش شوند
- به دیابت نیز مبتلا باشند
- برای مدت بیش از یک دقیقه پس از غش، بیهوش باشند.
حتما بخوانید: تأثیر رژیم غذایی در درمان دیابت
پزشک باید موارد زیر را بداند:
- سابقه پزشکی و داروهایی که فرد به طور منظم مصرف می کند
- اینکه آیا فرد به دفعات دچار حمله غش شده یا خیر و اگر این گونه است یک سری جزئیات درباره دفعات قبلی وقوع غش
- اینکه آیا فرد دارای سابقه خانوادگی بروز مشکلات قلبی هست یا خیر
- این که فرد قبل از غش کردن، مشغول چه کاری بوده و در چه مکانی قرار داشته است
- هرگونه علائم دیگری همراه با غش کردن
پزشک به ضربان قلب فرد گوش خواهد کرد تا بتواند مشکل قلبی احتمالی وی را تشخیص دهد. اگر به وجود مشکلات قلبی مشکوک شود، فرد ممکن است لازم باشد به متخصص قلب مراجعه نماید.
آزمایش های لازم برای تشخیص علت غش کردن
ممکن است لازم باشد آزمایشات زیر صورت پذیرند:
- الکتروکاردیوگرام (نوار قلب) برای مشاهده فعالیت الکتریکی قلب
- تحریک سینوس کاروتید برای تعیین اینکه آیا این ناحیه باعث ایجاد سبکی سر یا سرگیجه شده است
- آزمایشات خون برای بررسی کم خونی، دیابت یا عفونت
- تست تیلت برای بررسی فشار خون، ریتم و ضربان قلب وقتی که فرد از وضعیت خوابیده به حالت ایستاده در می آید
- تست هولتر که در آن فرد ابزاری متحرک را در زیر لباس خود می پوشد که ضربان قلب وی را برای مدت 1 تا 2 روز ثبت و ضبط می نماید. در صورتی که فرد احساس کرد ممکن است دچار غش شود، می تواند کلیدی را بر روی دستگاه هولتر فشار دهد. دستگاه اطلاعات ریتم های قلبی را که در آن لحظه وجود دارند، نمایش خواهد داد.
اگر هیچ کدام از این آزمایشات هیچ فعالیت غیر عادی را نشان نداد، پزشک نتیجه می گیرد که فرد دچار سنکوپ نوروکاردیوژنیک شده است. در این شرایط معمولاً درمان خاصی برای فرد توصیه نمی شود.
سؤال: آیا تشنج احساسی مانند غش دارد؟
جواب: بعضی تشنج ها که باعث از دست دادن هوشیاری می شوند، می توانند مشابه غش داشته باشند. در هر دو حالت، فرد ممکن است چیزی از رویدادهایی که منجر به از دست دادن هوشیاری شده اند، به خاطر نداشته باشد.
پاسخ ها نشان دهنده نظرات متخصصین پزشکی ما هستند. تمامی مطالب صرفاً آگاهی بخش بوده و نباید به عنوان توصیه پزشکی تلقی شوند.
مطالب مرتبط:
تشنج: انواع، علل، علائم، تشخیص، درمان و نکات زندگی با صرع
14 عادت بد که باعث می شود همیشه احساس خستگی کنید + روش رفع آن