این مقاله هر آنچه که درباره قرص کاربامازپین (Carbamazepine) باید بدانید از جمله: موارد استفاده، روش مصرف، عوارض جانبی و نکات کلیدی آن صحبت کرده است.
کاربامازپین چیست و موارد استفاده از آن
از کاربامازپین برای جلوگیری و کنترل تشنج استفاده می شود. این دارو با نام داروی ضد تشنج یا داروی ضد صرع شناخته می شود. همچنین برای تسکین انواع خاصی از درد عصبی (مانند نورالژی تری ژمینال) استفاده می شود. این دارو با کاهش عمل تشنج در مغز و ترمیم تعادل طبیعی فعالیت عصب عمل می کند.
نحوه استفاده از کاربامازپین (Carbamazepine)
قبل از شروع به استفاده از کاربامازپین و هر بار که مجددا مصرف آن را آغاز می کنید، راهنمای دارویی را مطالعه کرده و در صورت امکان، بروشور اطلاعات مربوط به بیمار نوشته شده توسط داروساز خود را تهیه کنید. اگر سوالی دارید، از پزشک یا داروساز خود بپرسید. این دارو را به شکل خوراکی و با غذا، مطابق با تجویز پزشک مصرف کنید. اگر از قرص های جویدنی این دارو استفاده می کنید، قرص را قبل از بلعیدن به طور کامل بجوید.
اگر فرم سوسپانسیون این دارو را مصرف می کنید، قبل از مصرف هر دوز، بطری آن را به خوبی تکان دهید. دوز مصرفی را با استفاده از دستگاه یا قاشق مخصوص اندازه گیری، مشخص کنید. از قاشق خانگی برای این منظور استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است دوز صحیح دارو را مصرف نکنید. بین مصرف سوسپانسیون این دارو با داروهای مایع دیگر حداقل دو ساعت فاصله ایجاد کنید.
دوز مصرفی شما بر اساس شرایط پزشکی شما و پاسخ به درمان تعیین می شود. در کودکان، دوز دارو بر اساس وزنشان مشخص می شود. برای کاهش خطر عوارض جانبی، پزشک ممکن است در ابتدا شما را راهنمایی کند تا با دوز کم دارو شروع به مصرف کرده و سپس به تدریج دوز دارو را افزایش دهید. با دقت از دستورات پزشک خود تبعیت کنید.
در هنگام مصرف این دارو از خوردن گریپ فروت یا نوشیدن آب میوه گریپ فروت اجتناب کنید، مگر اینکه پزشک شما توصیه کند که با خیال راحت می توانید این کار را انجام دهید. مصرف گریپ فروت می تواند خطر عوارض جانبی این دارو را افزایش دهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر از پزشک یا داروساز خود بپرسید. دارو را به طور مرتب مصرف کنید تا بیشترین فواید آن را دریافت کنید. جهت کمک به یادآوری، هر روز این دارو را در یک زمان مشخص مصرف کنید. حتی اگر احساس بهبودی می کنید، مصرف این دارو را ادامه دهید. بدون مشورت با پزشک خود، مصرف این دارو را متوقف نکنید. برخی از اختلالات (مانند تشنج) هنگامی که مصرف این دارو را متوقف می کنید ممکن است وخیم تر شود. ممکن است نیاز به کاهش تدریجی دوز مصرفی شما باشد. اگر هر یک از علائم شما ادامه پیدا کرد و یا وخیم تر شد، به پزشک خود اطلاع دهید.
عوارض جانبی کاربامازپین
ممکن است حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه، خواب آلودگی، یبوست، خشکی دهان یا عدم تعادل رخ دهد. اگر هر یک از این عوارض جانبی ادامه پیدا کرد و یا وخیم تر شد، سریعاً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. به خاطر داشته باشید که پزشک این دارو را تجویز کرده است؛ زیرا او تشخیص داده است که فواید آن بیشتر از خطر عوارض جانبی دارو است. بسیاری از افراد با مصرف این دارو عوارض جانبی جدی ندارند.
اگر هر یک از عوارض جانبی جدی از جمله موارد زیر را داشتید، سریعا به پزشک خود اطلاع دهید: سردردهایی که شدید بوده و یا برطرف نمی شوند، علائم مشکلات کبدی (مانند استفراغ یا حالت تهوع که بر طرف نمی شود)، بی اشتهایی، درد معده یا شکم، زرد شدن چشم یا پوست، تیره شدن ادرار، علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در میزان ادرار)، زخم در دهان، غش کردن، ضربان قلب تند یا آهسته یا نامنظم، حرکات غیر معمول چشم (نیستاگموس)، تغییر در بینایی (مانند تاری دید)، درد مفصل، تورم بازوها یا پاها، درد یا قرمزی یا تورم مچ پاها یا پاها، بی حسی یا حس سوزن سوزن شدن در دست ها یا پاها، علائم کمبود سدیم در خون (مانند خواب آلودگی شدید، تغییرات ذهنی و خلقی از جمله گیجی، تشنج).
افراد معدودی که داروهای ضد تشنج را برای اختلالاتی (مانند تشنج، اختلال دو قطبی، درد) مصرف می کنند، ممکن است افسردگی، افکار یا تلاش برای خودکشی یا سایر مشکلات روحی و روانی را تجربه کنند. اگر شما، مراقب یا خانواده شما متوجه تغییرات غیر معمول یا ناگهانی در خلق و خو، افکار یا رفتار از جمله علائم افسردگی، افکار یا تلاش برای خودکشی و افکاری مانند صدمه زدن به خود شدید، سریعا به پزشک خود اطلاع دهید.
یک واکنش بسیار جدی آلرژی زا به این دارو نادر است. با این وجود، اگر هر گونه علائم جدی یک واکنش آلرژی زا از جمله موارد زیر را مشاهده کردید، فورا درخواست کمک پزشکی نمایید: جوش یا خارش یا تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل در تنفس.
این یک فهرست کامل از عوارض جانبی این دارو نیست. اگر شما عوارض جانبی دیگر ذکر نشده در فهرست فوق را مشاهده کردید، با پزشک یا داروساز خود تماس بگیرید.
اقدامات احتیاطی قبل از مصرف کاربامازپین
قبل از مصرف کاربامازپین، اگر آلرژی به این دارو دارید و یا اگر به داروهای ضد تشنج (مانند فس فنی توئین، اگزاکاربازین، فنوباربیتال، فنی توئین، پریمیدون) حساسیت دارید یا اگر به داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (مانند آمی تریپتیلین، دزیپرامین) حساسیت دارید، یا هر گونه آلرژی دیگری دارید، به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیر فعال (مانند سوربیتول موجود در سوسپانسیون) باشد، که می تواند باعث بروز واکنش های آلرژی زا یا سایر مشکلات شود. برای اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت کنید.
قبل از مصرف این دارو، با پزشک یا داروساز خود در مورد سابقه پزشکی تان به ویژه اگر هر یک از شرایط زیر را دارید، صحبت نمایید: کاهش عملکرد مغز استخوان (افسردگی مغز استخوان)، اختلالات خونی (مانند پورفیری، کم خونی)، گلوکوم، بیماری قلبی (مانند بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی، ضربان قلب نامنظم)، بیماری کلیوی، بیماری کبد، اختلالات روحی و روانی (مثل افسردگی)، عدم تعادل مواد معدنی (مانند سطح پایین سدیم یا کلسیم در خون).
این دارو ممکن است باعث سرگیجه یا خواب آلودگی شود. الکل یا ماری جوانا (Cannabis)، می تواند باعث افزایش میزان سرگیجه یا خواب آلودگی شما شود. در حین مصرف این دارو رانندگی نکرده و از ماشین آلات استفاده نکنید و یا هر کاری که نیاز به هوشیاری دارد، انجام ندهید تا زمانی که به صورت ایمن قادر به انجام آن باشید. در صورت استفاده از ماری جوانا (Cannabis) به پزشک خود اطلاع دهید.
این دارو ممکن است شما را نسبت به خورشید حساس تر کند. زمان قرارگیری در معرض آفتاب را محدود کنید. از اتاقک های مخصوص برنزه کردن یا لامپ های فرابنفشی که برای برنزه کردن بدن به کار می روند، اجتناب کنید. هنگام بیرون رفتن از منزل، از ضد آفتاب و لباس های محافظ در برابر نور خورشید استفاده کنید. در صورت آفتاب سوختگی یا تاول پوستی یا قرمزی، سریعاً به پزشک خود اطلاع دهید.
قرص های جویدنی یا سوسپانسیون این دارو ممکن است حاوی قند باشند. در صورت ابتلا به دیابت یا هر بیماری دیگری که نیاز به محدود کردن و یا اجتناب از مصرف الکل در رژیم غذایی شما است، احتیاط توصیه می شود. در مورد استفاده ایمن از این محصول از پزشک یا داروساز خود بپرسید. قبل از جراحی، در مورد کلیه محصولاتی که استفاده می کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) به پزشک یا دندانپزشک خود اطلاع دهید.
سالمندان ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو به ویژه گیجی، عدم تعادل و ضربان قلب نامنظم حساس تر باشند. سرگیجه و عدم تعادل می تواند خطر افتادن را افزایش دهد. سالمندان همچنین ممکن است در معرض خطر بیشتر نوعی عدم تعادل مواد معدنی (سطوح پایین سدیم در خون) قرار بگیرند، به خصوص اگر آنها از «قرص آب» (دیورتیک) نیز استفاده کنند.
در دوران بارداری، این دارو فقط در مواردی که شدیدا به آن نیاز باشد، باید مورد استفاده قرار بگیرد. این دارو ممکن است به نوزاد متولد نشده آسیب برساند. با این وجود، از آنجا که تشنج های درمان نشده یک اختلال جدی هستند که می توانند هم به زن باردار و هم جنین او آسیب برسانند، مصرف این دارو را متوقف نکنید مگر اینکه پزشک شما این گونه تجویز کرده باشد. اگر قصد بارداری دارید، باردار شده اید و یا فکر می کنید که ممکن است باردار شده باشید، فوراً با پزشک خود در مورد فواید و خطرات استفاده از این دارو در دوران بارداری صحبت کنید. اگر باردار هستید، مراقبت ها در دوران بارداری که شامل آزمایشاتی برای نوزاد ناقص است، توصیه می شود. از آنجا که قرص های ضد بارداری، پچ ها، ایمپلنت ها، و تزریقات ممکن است در هنگام مصرف این دارو موثر نباشند، در مورد روش های قابل اعتماد پیشگیری از بارداری با پزشک خود مشورت کنید. این دارو می تواند به شیر مادر منتقل شود. قبل از شیردهی، با پزشک خود مشورت کنید.
تداخلات دارویی کاربامازپین
تداخلات دارویی ممکن است باعث تغییر رفتار داروهای شما یا افزایش خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی شود. این مطلب شامل تمام تداخلات احتمالی این دارو نیست. فهرستی از تمام محصولاتی که استفاده می کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای غیر تجویزی و محصولات گیاهی) را تهیه کنید و آن را با پزشک یا داروساز خود به اشتراک بگذارید. بدون مشورت با پزشک، مصرف این دارو را شروع یا متوقف نکرده و دوز آن را تغییر ندهید. برخی از محصولاتی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند، عبارتند از: ضد قارچ های خاص آزول (ایزو وکون ازونیوم، وریکونازول)، ارلیستات.
مصرف مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAO) با این دارو ممکن است باعث تداخل جدی (احتمالا کشنده) شود. از مصرف مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز (ایزوکاربوکسازید، لینزولید، متیلن بلو، موکلوبماید، فنلزین، پروکاربازین، رازاگیلین، صفینامید، سلژیلین، ترانیل سی پرومین) در هنگام درمان با این دارو اجتناب کنید. اکثر مهار کننده‌های مونوآمین اکسیداز همچنین نباید از دو هفته قبل از شروع درمان با این دارو مصرف شوند. از پزشک خود بپرسید که چه زمانی باید مصرف آنها را شروع یا متوقف کنید.
برخی از دارو ها می توانند باعث دفع کاربامازپین از بدن شما شوند که می تواند بر نحوه عملکرد این دارو اثر بگذارد. نمونه هایی از این داروها شامل آنتی بیوتیک ها (اریترومایسین)، ریفامایسین ها (مانند ریفابوتین) و گل راعی هستند.
کاربامازپین همچنین می تواند باعث دفع داروهایی از بدن شما شود که می تواند بر نحوه عملکرد این داروها تاثیر بگذارد. نمونه هایی از این داروها شامل: آرتمتر یا لومفانترین، بوسپرویر، داروهای خاص برای جلوگیری از لخته شدن خون (ضد انعقادکننده هایی مانند آپیکسابان، ریواروکسابان)، برخی از مسدود کننده های کانال کلسیم (مانند نیفدیپین، نیمودیپین)، نفازودون، داروهای اچ آی وی مهارکننده ترانس کریپتاز معکوس غیر نوکلئوزیدی (مانند دلاویردین، افاویرنز، اتراویرین، ریلپیویرین)، پرازیکوانتل، رانولازین و سایر قرص ها است.
این دارو ممکن است اثربخشی روش های هورمونی پیشگیری از بارداری مانند قرص ها، پچ ها و حلقه ها را کاهش دهد. این حالت می تواند منجر به بارداری شود. در صورت استفاده از روش های قابل اعتماد برای جلوگیری از بارداری هنگام استفاده از این دارو، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. همچنین اگر لکه بینی یا قطره ها خون داشتید، به پزشک خود اطلاع دهید؛ زیرا می تواند نشانه ای از این مساله باشد که روش پیشگیری از بارداری شما به درستی عمل نمی کند.
در صورت استفاده از مواد دیگری که باعث خواب آلودگی می شوند، مانند الکل، ماری جوانا (cannabis)، آنتی هیستامین ها (مانند سیتریزین، دیفن هیدرامین)، داروهایی برای خواب یا اضطراب (مانند آلپرازولام، دیازپام، زولپیدم)، شل کننده های عضلانی (مانند کاریسوپرودول، سیکلوبنزاپرین) و داروهای تسکین دهنده درد (مانند کدئین، هیدروکودون)، به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.
برچسب ها را بر روی تمام داروهای خود (از جمله داروهای آلرژی یا سرفه و سرما خوردگی) بررسی کنید؛ زیرا این داروها ممکن است حاوی موادی باشند که باعث خواب آلودگی می شوند. از داروساز خود در مورد نحوه استفاده ایمن از این داروها سوال بپرسید. این دارو ممکن است با تست های خاص آزمایشگاهی (مانند عملکرد تیروئید، برخی از تست های بارداری) تداخل داشته باشد، که احتمالاً باعث نتایج غلط در این آزمایش ها می شود. مطمئن شوید که پرسنل آزمایشگاه و تمام پزشکان تان از مصرف این دارو توسط شما اطلاع دارند.
اوردوز
اگر کسی اوردوز کرده و یا علائم جدی مانند بیهوشی یا مشکلات تنفسی دارد، با 115 تماس بگیرید. علائم اوردوز این دارو ممکن است شامل موارد زیر باشد: تنفس آهسته، از دست دادن هوشیاری، کشیدگی ناگهانی عضلات، حرکات غیر قابل کنترل و ضربان قلب بسیار شدید.
هشدار
- این دارو را با دیگران سهیم نشوید.
- تست ها و آزمایشات پزشکی (مانند شمارش کامل خون، سطح مواد معدنی خون، عملکرد کلیه و کبد، معاینه چشم، سطح کاربامازپین در خون) باید قبل از شروع مصرف این دارو و در حین مصرف آن انجام شود. به طور منظم بر اساس نوبت خود به مطب پزشک و آزمایشگاه مراجعه کنید. برای جزئیات بیشتر با پزشک خود مشورت کنید.
دوزهای فراموش شده دارو
اگر مصرف یک دوز را فراموش کرده اید، آن را هر زمان که به خاطر آورید، مصرف کنید. اگر تقریبا زمان مصرف دوز بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را مصرف نکنید. دوز بعدی را مطابق با برنامه زمانی عادی آن مصرف کنید. هرگز دو دوز را به طور هم زمان برای جبران دوز فراموش شده مصرف نکنید.
نگهداری از دارو
- دارو را در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری نمایید. آن را در حمام نگهداری نکنید. تمام داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.
- آنها را جهت دور ریختن در داخل چاه دست شویی یا فاضلاب نریزید، مگر اینکه در دستورالعمل دارو این گونه نوشته شده باشد.
- این دارو را زمانی که تاریخ انقضاء آن گذشته و یا دیگر قصد استفاده از آن را ندارید، به درستی دور بریزید. با داروساز یا شرکت دفع زباله های محلی برای چگونگی روش های بی خطر دور ریختن دارو مشورت نمایید.
منبع: webmd