تشخیص پیش دیابت به این معنی است که شما در معرض ابتلا به دیابت نوع 2 قرار دارید، بیماریای که میتواند خطر حمله قلبی و سایر مشکلات جدی سلامتی را به طور چشمگیری افزایش دهد. با این حال، خبر خوب این است که دیابت نوع 2 پس از تشخیص پیش دیابت اجتنابناپذیر نیست. جولیا زومپانو، متخصص تغذیه، RD، LD، توضیح میدهد که با ایجاد تغییرات سالم در رژیم غذایی میتوان شروع دیابت نوع 2 را به تأخیر انداخت یا حتی از آن جلوگیری کرد. او میگوید: «هدف این است که با انتخاب کربوهیدراتهای پیچیدهتر و ورزش برای سوزاندن آنها، مصرف کربوهیدرات خود را کاهش دهید.» در این مطلب از سلام دنیا، بهترین رژیم غذایی برای پیش دیابت؛ خلاصهای از غذاهایی که باید از آنها اجتناب کنید، گزینههای جایگزین مناسب، و نکات مهم برای ایجاد موفقیتآمیز این تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگیتان ارائه میشود. با ما همراه باشید.
بهترین رژیم غذایی برای پیش دیابت چیست؟
اگر برای درک اینکه دقیقاً چه چیزی باید بخورید و چه چیزی نباید بخورید به کمک نیاز دارید، نگاهی دقیق به رژیم غذایی مدیترانه ای بیندازید . این نوع برنامه غذایی به احتمال زیاد به بازگرداندن سطح قند خون شما به مسیر درست کمک می کند. با این حال، هیچ رژیم غذایی تجویز شدهای وجود ندارد که بتواند پیش دیابت را معکوس کند، بنابراین میتوانید عادات غذایی سالمتری را اتخاذ کنید یا رژیمهای غذایی خاصی را آزمایش کنید. علاوه بر رژیم مدیترانه ای، ممکن است بخواهید روزه داری متناوب یا رژیم کتوژنیک (کتو) را در نظر بگیرید . زومپانو میگوید: «مهمترین چیز این است که بتوانید به هر رژیمی که انتخاب میکنید پایبند باشید، بنابراین مهم است که چیزی را پیدا کنید که برای سبک زندگی، سلیقه و ترجیحات شما مناسب باشد.
حتما بخوانید: درمان خانگی دیابت نوع دو با بهترین داروهای گیاهی
چرا رژیم غذایی شما برای پیش دیابت مهم است؟
ایجاد تغییرات در عادات غذایی مادامالعمر میتواند دشوار باشد، اما ممکن است فکر کردن به تمام خوبیهایی که در درازمدت برای بدن خود انجام میدهید، کمک کند. یک مطالعه در سال 2017 نشان داد که وقتی صحبت از پیشگیری از دیابت نوع 2 می شود، تغییرات سبک زندگی مانند ورزش بیشتر و اتخاذ یک رژیم غذایی سالم ممکن است در واقع بهتر از درمان های استاندارد مانند داروها باشد. زومپانو میگوید: «مداخله زودهنگام در پیش دیابت کلید بازگشت موفقیتآمیز است، و یک رژیم غذایی سالم نقش بزرگی در این فرآیند بازی میکند.»
چگونه رژیم غذایی با پیشدیابت مرتبط است؟
عوامل زیادی می توانند خطر ابتلا به پیش دیابت را افزایش دهند. ژنتیک می تواند نقش داشته باشد، به خصوص اگر دیابت در خانواده شما وجود داشته باشد. با این حال، عوامل دیگر نقش بیشتری در ایجاد پیش دیابت دارند. عدم فعالیت بدنی کافی و اضافه وزن از دیگر عوامل خطر بالقوه است. در پیش دیابت، قند موجود در غذا در جریان خون شما شروع به انباشته شدن می کند، زیرا انسولین نمی تواند به راحتی قند را به سلول های شما منتقل کند. مقدار و نوع کربوهیدراتی که در یک وعده غذایی مصرف می کنید بر قند خون شما تأثیر می گذارد. رژیم غذایی پر از کربوهیدرات های تصفیه شده و فرآوری شده که به سرعت هضم می شوند می تواند باعث افزایش قند خون شود. اگر به پیش دیابت مبتلا هستید، بدن شما احتمالاً برای کاهش سطح قند خون بعد از غذا با مشکل مواجه می شود. توجه به مصرف کربوهیدرات می تواند به شما در جلوگیری از افزایش قند خون کمک کند.
برای پیش دیابت چی بخوریم
نکات رژیم غذایی برای کمک به مدیریت پیش دیابت
احتمالاً اصطلاح "قند خون" را شنیده اید، اما در واقع به چه معناست؟ قند خون شما مقدار قندی است که در حال حاضر در جریان خون شما در گردش است. هنگامی که شما به پیش دیابت مبتلا هستید، قند خون شما بالاتر از آن چیزی است که باید باشد، اما هنوز آنقدر بالا نیست که به دیابت نوع 2 مبتلا شوید. پیروی از این دستورالعمل ها می تواند به شما در کاهش سطح قند خون کمک کند ، که در نهایت می تواند پیش دیابت شما را معکوس کند.
حتما بخوانید: علائم پیش دیابت چیست
1. راهنمای رژیم غذایی برای مدیریت پیشدیابت: حذف قندهای اضافه
بازنگری در رژیم غذایی برای کاهش خطر ابتلا به دیابت به معنای کنار گذاشتن غذاهایی که دوست دارید نیست. اما به این معنی است که کمتر از آنها بخورید. اولین قانون این است که مصرف کربوهیدرات های ساده مانند شکر را کاهش دهید . زومپانو توضیح می دهد: "شکر یک کربوهیدرات سریع رهش است، به این معنی که وقتی آن را می خورید، بدن شما به سرعت گلوکز یا قند را در جریان خون آزاد می کند." "این باعث افزایش سطح قند خون شما می شود."
غذاهایی که قند اضافه دارند عبارتند از:
- آب نبات.
- دسر و شیرینی.
- محصولات پخته شده.
- آگاو.
- عسل.
- مربا و ژله.
- شربت ها
2. راهنمای رژیم غذایی برای مدیریت پیشدیابت: حذف نوشیدنی های شیرین
حذف نوشیدنی های شیرین یکی از ساده ترین (و برای برخی افراد، ساده ترین) راه ها برای کاهش قند خون است. زومپانو ادامه می دهد: "آنها هیچ چربی یا پروتئینی ندارند تا از افزایش قند خون توسط کربوهیدرات ها جلوگیری کنند." این فقط به این معنی است که بگویم نوشابه را می بینم . حذف یا افزایش مجدد در:
- الکل.
- نوشیدنی های انرژی زا.
- آب میوه ها.
- لیموناد.
- چای شیرین.
- نوشیدنی های قهوه شیرین.
- سودا (نوشابه)
آب بهترین نوشیدنی شماست، و حتی می توانید آن را با میوه ها و گیاهان دم کنید تا کمی آن را خوش طعم کنید. جایگزین های خوب دیگر عبارتند از چای شیرین نشده (گرم یا سرد)، قهوه و آب گازدار ، به شرطی که شامل شکر اضافه نشده باشند.
حتما بخوانید: 13 روش جلوگیری از ابتلا به دیابت
2. رژیم غذایی در پیشدیابت: کنترل مصرف کربوهیدرات
شاخص گلیسمی (GI) ابزاری است که می توانید از آن برای تعیین اینکه چگونه یک غذای خاص می تواند بر قند خون شما تأثیر بگذارد استفاده کنید. به طور کلی غذاهایی که GI بالایی دارند قند خون شما را سریعتر افزایش می دهند. غذاهایی با GI پایین تر تأثیر کمتری بر قند خون شما دارند. با این حال، بدن افراد مختلف ممکن است این غذاها را متفاوت پردازش کند. علاوه بر این، پختن غذا یا خوردن آن همراه با پروتئین یا چربی می تواند GI آن را تغییر دهد. همچنین مهم است که به اندازه سهم توجه داشته باشید. خوردن مقدار زیادی از هر ماده غذایی حاوی کربوهیدرات می تواند باعث افزایش سطح قند خون شود.
غذاهای با GI پایین:
غذاهایی که GI پایینی دارند، مانند غذاهای با فیبر بالا، برای قند خون شما بهترین هستند. موارد زیر را در رژیم غذایی خود بگنجانید:
- سبزیجات غیر نشاسته ای مانند هویج و سبزیجات برگ دار
- لوبیا
- سیب زمینی های شیرین
- آجیل و دانه ها
برچسبهای غذا و تغذیه، GI یک غذای معین را ذکر نمیکنند. در عوض، برای تعیین رتبه بندی GI یک غذا، به محتوای فیبر ذکر شده روی برچسب توجه کنید.
غذاهای با GI متوسط:
در صورت ابتلا به پیش دیابت، غذاهایی که در محدوده متوسط GI قرار دارند، برای خوردن مناسب هستند، اگرچه مهم است که مقدار آن را در حدود 1/2 فنجان نگه دارید. مثالها عبارتند از:
- نان گندم کامل
- برنج قهوه ای
- ذرت
- جو دوسر برش فولادی، برخلاف جو دوسر فوری
- نان گندم کامل آسیاب شده با سنگ
- ماکارونی، ترجیحا گندم کامل
حتما بخوانید: علائم بیماری دیابت چیست و انواع آن
به خاطر داشته باشید که برنج قهوه ای، ماکارونی گندم و نان گندم معمولاً فقط 1 یا 2 گرم فیبر بیشتری نسبت به برنج سفید، ماکارونی سفید و نان سفید دارند. به همین دلیل، همچنان مهم است که سهم خود را از این غذاها محدود کنید.
غذاهایی با GI بالا:
غذاهایی که تصفیه شده، فرآوری شده و فاقد فیبر و سایر مواد مغذی هستند، در مقیاس GI بالا هستند. کربوهیدرات های تصفیه شده یک مثال هستند. اینها محصولاتی هستند، عمدتاً غلات یا قندها که به سرعت در معده شما هضم می شوند. چند نمونه عبارتند از:
- نان سفید
- سیب زمینی سرخ شده (اگرچه خوردن پوست ممکن است GI را کاهش دهد)
- سودای شیرین شده با شکر
- آب میوه
اگر پیش دیابت دارید، مهم است که این غذاها و نوشیدنی ها را محدود کنید. خوردن وعده های غذایی مخلوط یک راه عالی برای کاهش GI یک غذا است. به عنوان مثال، اگر قصد دارید برنج سفید بخورید، افزودن سبزیجات و مرغ پخته شده در مقدار کمی چربی سالم می تواند هضم دانه را کند کرده و افزایش قند خون را به حداقل برساند.
راهنمای رژیم غذایی برای مدیریت پیشدیابت: جایگزین کردن کربوهیدرات های ساده با جایگزین های هوشمند
حرکت بعدی شما این است که «غذاهای سفید» با کالری خالی را کنار بگذارید، از جمله:
- چیپس.
- کراکر.
- چوب شور.
- برنج سفید.
- نان سفید.
- ماکارونی سفید.
زومپانو میگوید: «در عوض، شروع به انتخاب نانها و پاستاهای سبوسدار و برنج قهوهای کنید. شروع به آزمایش با سایر غلات و نشاسته ها کنید، مانند:
- ماکارونی گندم کامل یا لوبیا.
- برنج قهوه ای.
- لوبیا و عدس.
- جو.
- بلغور.
- گندم سیاه.
- کوینو.
- سیب زمینی شیرین.
- سیب زمینی پوست قرمز.
زومپانو پیشنهاد میکند: «روی غذاهای کامل که حداقل سه گرم فیبر در هر وعده دارند، تمرکز کنید و مصرف کربوهیدرات خود را به حدود 1 فنجان (یا دو تکه نان) در هر وعده محدود کنید.»
حتما بخوانید: درمان قطعی و صبحانه افراد پیش دیابت
4. راهنمای رژیم غذایی برای مدیریت پیشدیابت: ترکیب پروتئین های سالم
زومپانو توضیح میدهد: «پروتئین سرعت ورود کربوهیدراتها به جریان خون را کاهش میدهد، که سطح قند خون را ثابتتر نگه میدارد». خوردن پروتئین در هر وعده غذایی می تواند به شما کمک کند احساس سیری کنید و میل به میان وعده را کاهش دهید.
پروتئین های سالم عبارتند از:
- لوبیا و نخود خشک.
- تخم مرغ .
- ماهی.
- ماست یونانی.
- گوشت لخم - گوشت کمچربی.
- آجیل و دانه ها.
- پنیر کم چرب و پنیر دلمه.
- توفو.
نکته: اگر بیماری قلبی عروقی دارید، مصرف گوشت قرمز را محدود کنید و از مرغ و ماهی بدون پوست استفاده کنید.
5. راهنمای رژیم غذایی برای مدیریت پیشدیابت: مصرف زیاد سبزیجات
زومپانو میگوید: «سبزیجات را زیاد کنید، بهویژه آنهایی که نشاستهای ندارند. فیبر موجود در سبزیجات و حبوبات به شما کمک می کند احساس سیری و رضایت کنید. از آنجایی که فیبر هضم و جذب را کند می کند، احتمال اینکه بین وعده های غذایی گرسنه شوید و به سراغ یک میان وعده شیرین برسید، کمتر است.
- مارچوبه.
- چغندر.
- کلم بروکسل.
- کلم بروکلی.
- هویج.
- گل كلم.
- کرفس.
- خیار.
- بادمجان.
- سبزیجات.
- قارچ.
- پیازها.
- فلفل.
- تربچه.
- کدو.
حتما بخوانید: بهترین ورزش ها برای دیابتی ها
انجمن دیابت آمریکا فهرست کامل تری از سبزیجاتی که برای پایین نگه داشتن قند خون مفید هستند را به اشتراک می گذارد. اگر سبزیجات کنسرو شده می خورید، حتما آنها را آبکش کنید و با آب بشویید، که باعث کاهش میزان سدیم مصرفی شما در هنگام خوردن می شود.
6. راهنمای رژیم غذایی برای مدیریت پیشدیابت: لذت بردن از میوه در حد اعتدال
میوه ها منبع طبیعی قند هستند که می توانید در حد اعتدال از آن لذت ببرید. زومپانو میگوید: «اندازه وعده را به یک فنجان یا کمتر در یک زمان محدود کنید. و اغلب میوه های کم قند مانند انواع توت ها و کیوی را انتخاب کنید. برای کاهش سرعت ورود گلوکز به جریان خون، میوه ها را با یک منبع پروتئینی مانند یک مشت آجیل یا دانه ها، 2 قاشق غذاخوری کره آجیل، ماست ساده، پنیر دلمه، یک تخم مرغ آب پز یا یک پنیر رشته ای ترکیب کنید.
7. رژیم غذایی در پیش دیابت: بیشتر خوردن غذاهای غنی از فیبر
فیبر فواید زیادی دارد. این به شما کمک می کند مدت بیشتری احساس سیری کنید. همچنین به رژیم غذایی شما حجم بیشتری میدهد و حرکات روده را راحتتر دفع میکند. خوردن غذاهای غنی از فیبر می تواند احتمال پرخوری شما را کاهش دهد و به شما کمک کند از خوردن یک غذای پر قند جلوگیری کنید. غذاهای سرشار از قند اغلب به شما انرژی زیادی میدهند، اما کمی بعد احساس خستگی میکنید.
حتما بخوانید: بهترین دمنوش های گیاهی برای افراد مبتلا به دیابت
نمونه هایی از غذاهای با فیبر بالا عبارتند از:
- لوبیا و حبوبات
- میوه ها و سبزیجاتی که پوست خوراکی دارند
- غلات کامل مانند کینوا و جو
- نان های سبوس دار
- غلات کامل
- پاستا گندم کامل
8. رژیم غذایی در پیشدیابت: دقت در اندازه وعده ها
زمانی که می خورید تقریباً به اندازه آنچه می خورید مهم است. زومپانو توصیه میکند: «وعدههای غذایی را حذف نکنید، در غیر این صورت گرسنه میشوید و بعداً تمایل به پرخوری دارید. غذا خوردن در اواخر شب با افزایش سطح قند در افراد مبتلا به پیش دیابت همراه است، بنابراین او همچنین توصیه می کند که ناهار را بزرگترین وعده غذایی خود قرار دهید و سه ساعت قبل از خواب غذا نخورید. اگر به یک میان وعده نیاز دارید، آن را کوچک و سالم نگه دارید، مانند چند تکه هویج.
توجه به اندازه وعده ها می تواند به شما کمک کند رژیم غذایی خود را در مقیاس GI پایین نگه دارید. اغلب، اندازه وعده ها در ایالات متحده بسیار بزرگتر از اندازه های مورد نظر است. برچسبهای مواد غذایی میتوانند به شما کمک کنند تا بفهمید واقعا چقدر میخورید. این برچسب کالری، چربی، کربوهیدرات و سایر اطلاعات تغذیه ای را برای یک وعده خاص فهرست می کند. اگر بیشتر از وعدههای ذکر شده میخورید، مهم است که بدانید چگونه بر ارزش غذایی تأثیر میگذارد. یک غذا ممکن است 20 گرم کربوهیدرات و 150 کالری در هر وعده داشته باشد. اگر 2 وعده مصرف کنید، 40 گرم کربوهیدرات و 300 کالری مصرف خواهید کرد.
حتما بخوانید: آیا مصرف سیاه دانه به کنترل قند خون کمک می کند؟
با این حال، حذف کامل کربوهیدرات ها ضروری نیست. یک مطالعه بزرگ در سال 2018 بر روی بیش از 15000 بزرگسال نشان داد که رژیم غذایی کم کربوهیدرات (کمتر از 40٪ کربوهیدرات) با افزایش خطر مرگ و میر مشابه با رژیم غذایی پر کربوهیدرات (بیش از 70٪ کربوهیدرات) در بزرگسالان مرتبط است. این مطالعه نشان داد که کمترین خطر زمانی مشاهده می شود که افراد مقدار متوسطی کربوهیدرات (50 تا 55 درصد کربوهیدرات در روز) مصرف می کنند. در یک رژیم غذایی 1600 کالری، این مقدار معادل 200 تا 220 گرم کربوهیدرات در روز است. این مطابق با دستورالعمل های غذایی برای توصیه آمریکایی ها برای مصرف 45٪ تا 65٪ منبع مطمئن کالری روزانه از کربوهیدرات ها است.
بهتر است مصرف را به طور مساوی در طول روز پخش کنید. نیاز به کربوهیدرات بر اساس قد و سطح فعالیت شما متفاوت است. این ایده خوبی است که با یک متخصص تغذیه در مورد نیازهای خاص خود مشورت کنید. یکی از بهترین راهها برای مدیریت وعدهها، تمرین خوردن آگاهانه است. وقتی گرسنه هستید بخورید وقتی سیر شدید توقف کنید هنگام غذا خوردن بنشینید، در حالی که حواس شما به تلویزیون یا صفحه نمایش دیگر پرت می شود، غذا خوردن را محدود کنید و به آرامی غذا بخورید. روی غذا و طعم ها تمرکز کنید.
9. رژیم غذایی در پیشدیابت: خوردن گوشت بدون چربی و سایر پروتئین ها
گوشت حاوی کربوهیدرات نیست، اما می تواند منبع قابل توجهی از چربی در رژیم غذایی شما باشد. خوردن مقدار زیادی چربی های ناسالم می تواند منجر به پیش دیابت و همچنین کلسترول بالا و بیماری قلبی شود. اگر پیش دیابت دارید، خوردن یک رژیم غذایی با چربی اشباع شده و چربی ترانس می تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی کمک کند. منابع پروتئینی مانند موارد زیر را انتخاب کنید:
- لوبیا و حبوبات
- محصولات سویا، مانند توفو و تمپه
- ماست یونانی کم چرب
- تخم مرغ
- جوجه
- بوقلمون
- ماهی هایی مانند ماهی کاد،شاه ماهی، هالیبوت، ماهی تن و قزل آلا
- صدفها مانند خرچنگ، میگو و گوش ماهی
- گوشت گاو بدون چربی، مانند استیک کناری، چرخ شده، فیله، و کباب با چربی خرد شده
پختن مرغ یا بوقلمون با پوست باعث حفظ رطوبت می شود و تاثیر کمی بر محتوای چربی دارد. با این حال، پوست باید قبل از غذا برداشته شود. از تکه های گوشت مانند گوشت گاو که دارای چربی یا پوست قابل مشاهده است خودداری کنید.
حتما بخوانید: دیابتی ها قبل از خواب چه بخورند
10. رژیم غذایی در پیشدیابت: خوردن مقدار زیاد آب
آب بخش مهمی از هر رژیم غذایی سالم است. نوشیدن آب کافی هر روز برای جلوگیری از کم آبی بدن ضروری است. اگر پیش دیابت دارید، آب گزینه سالم تری نسبت به نوشابه های گازدار، آبمیوه ها یا نوشیدنی های انرژی زا است. این نوشیدنی ها معمولاً حاوی کالری هستند که به کربوهیدرات های سریع هضم تبدیل می شوند و ارزش غذایی کمی دارند یا هیچ ارزش غذایی دیگری ندارند.
یک قوطی 12 اونسی نوشابه معمولی ممکن است حاوی حدود 40 گرم کربوهیدرات باشد. آب گزینه بهتری برای رفع تشنگی است. برای تنوع، می توانید از برش های لیمو، لیموترش، پرتقال یا خیار یا نعناع برای کمک به طعم دادن به آب استفاده کنید. مقدار آبی که باید هر روز بنوشید به اندازه بدن، سطح فعالیت و آب و هوای شما بستگی دارد. شما می توانید با نظارت بر حجم ادرار هنگام رفتن، تعیین کنید که آیا به اندازه کافی آب می نوشید یا خیر. به رنگ آن نیز توجه کنید. ادرار شما باید زرد کم رنگ باشد.
حتما بخوانید: فواید درمانی و خواص عناب برای دیابت
ورزش برای پیش دیابت
11. رژیم غذایی در پیشدیابت: ورزش و رژیم غذایی را باهم اجرا کنید
ورزش بخشی از هر سبک زندگی سالم است. اگر پیش دیابت دارید، بسیار مهم است. بر اساس گزارش موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی، کمبود فعالیت بدنی با افزایش مقاومت به انسولین مرتبط است. ورزش باعث می شود ماهیچه ها از گلوکز (قند) برای انرژی استفاده کنند و باعث می شود سلول ها با انسولین به طور موثرتری کار کنند. دستورالعملهای فعالیت بدنی برای آمریکاییها توصیه میکند که بزرگسالان حداقل موارد زیر را دریافت کنند:
- 150 تا 300 دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط در هفته یا
- 75 تا 150 دقیقه فعالیت هوازی با شدت شدید در هفته یا
- ترکیبی معادل از فعالیت هوازی با شدت متوسط و شدید هر هفته
همچنین، برای حفظ بافت عضلانی، سعی کنید هفته ای دو تا سه بار یک جلسه تمرین مقاومتی مانند کشش، وزنه های دستی یا ایزومتریک اضافه کنید. ورزش نباید خیلی پیچیده باشد. پیاده روی، رقصیدن، دوچرخه سواری یا هر فعالیت بدنی دیگری که از آن لذت می برید را در نظر بگیرید. برای کسانی که تحرک محدودی دارند، ورزش با صندلی یک گزینه عالی است. دستورالعمل های اخیر، مانند استانداردهای مراقبت از انجمن دیابت آمریکا (ADA) نیز بر اهمیت فعالیت بدنی برای افراد مبتلا به پیش دیابت یا دیابت تأکید می کند. یک سبک زندگی فعال ممکن است از ابتلای فرد مبتلا به پیش دیابت به دیابت نوع 2 جلوگیری کند و به فرد مبتلا به دیابت کمک کند سطح قند خون خود را مدیریت کند. یکی از توصیه های ADA بیان می کند که بزرگسالان باید از نشستن بیش از 30 دقیقه در یک زمان خودداری کنند. ممکن است بخواهید سعی کنید زمان نشستن خود را با انجام چند حرکت اسکات، بالا بردن انگشتان پا یا بالا بردن زانو کاهش دهید.
سخن آخر
به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها، تقریباً 96 میلیون بزرگسال در ایالات متحده به پیشدیابت مبتلا هستند و نگرانکنندهتر این است که بیش از 80٪ از آنها از وضعیت خود بیخبرند. شناسایی و مداخله زودهنگام برای جلوگیری از پیشرفت به دیابت نوع 2 حیاتی است. اگر پیشدیابت در شما تشخیص داده شده است، همکاری با پزشک برای تدوین یک برنامه غذایی مناسب میتواند کمک شایانی به مدیریت و کنترل وضعیت شما کند.
مطالب مرتبط:
قویترین عرقیات پایین آورنده قند خون
15 درمان دیابت با طب سنتی و خانگی